ustawa źródło prawa es doradztwo

To ustawa, a nie objaśnienia, jest źródłem prawa

Przepisy ustaw podatkowych są małoczytelne i niezrozumiałe. Dodatkowo podlegają ciągłym zmianom. Stopień skomplikowania ustaw podatkowych powoduje, że coraz częściej Minister Finansów wydaje objaśnienia, które mają „tłumaczyć przepisy ustaw”.

Czy jednak Podatnicy powinni kierować się tymi objaśnieniami przy podejmowaniu decyzji dotyczących ich sytuacji podatkowej?

Źródła prawa według Konstytucji

Konstytucjonaliści nie mają wątpliwości: ani interpretacje podatkowe, ani objaśnienia podatkowe nie są źródłem prawa. Rozstrzygają o tym wprost odpowiednie przepisy Konstytucji.

Pierwszy – art. 84 Konstytucji – stanowi, że każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.

Zgodnie z drugim – art. 87 ust. 1 Konstytucji – źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

Trzeci natomiast – czyli art. 217 Konstytucji – stanowi, że nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy.

Biorąc pod uwagę powyższe regulacje oraz fakt, że w Polsce nie ma organu, w kompetencji którego leżałoby dokonywanie powszechnie obowiązującej wykładni ustaw należy stwierdzić, że to ustawa, a nie objaśnienie, stanowi źródło prawa. Stanowisko to potwierdził w jednym z ostatnich orzeczeń WSA w Gdańsku (sprawa dotyczyła ulgi IP BOX – o czym napiszemy w kolejnym artykule)1.

Objaśnienia i interpretacje

Objaśnienia i interpretacje podatkowe nie są wyłącznie polską specyfiką. Są one popularne także w innych krajach europejskich. Ich zaletą jest na pewno możliwość powołania przykładów – dla lepszego wyjaśnienia sytuacji, której to możliwości przepisy ustawy nie dają.

Podkreśla się również, że skoro nie ma możliwości sprawnego stworzenia „dobrego” prawa podatkowego to objaśnienia stanowią swoistą protezę wskazując zarówno podatnikom jak i pracownikom organów podatkowych, jak dany przepis powinien być rozumiany2. Przy czym taki model nie może i nie powinien być rozwiązaniem trwałym.

Konstytucjonaliści3 zwracają również  uwagę, że wydający objaśnienia Minister Finansów jest organem, któremu przede wszystkim zależy na realizacji budżetu, w konsekwencji w jego działaniach wygrywać będą zawsze względy profiskalne. Z kolei myślenie pro-podatkowe zwykle jest nie do pogodzenia z zasadą, zgodnie z którą niejasności powinny być rozstrzygane na korzyść podatnika.

Powszechne funkcjonowanie objaśnień do przepisów – rodzi również kolejną wątpliwość:

co w sytuacji, gdy podczas postępowania organ dojdzie do wniosku, że podatnik niewłaściwie zrozumiał objaśnienia, do których się zastosował? Instancją odwoławczą jest oczywiście sąd – w tym przypadku będzie to Wojewódzki Sąd Administracyjny. Pytanie jednak, czy przed sądem spór będzie dotyczył interpretacji przepisu, czy też objaśnień do niego wydanych4.

Aby uniknąć takich oraz podobnych wątpliwości ustawodawca powinien dołożyć wszelkich starań w dążeniu do tego, aby przepisy ustaw były przemyślane, zrozumiałe i precyzyjne.

Natomiast funkcjonujące objaśnienia owszem mogą wyjaśniać podatnikom istniejące zawiłości przepisów podatkowych, ale – co należy raz jeszcze podkreślić – nie mają waloru normatywnego. I jako takie nie mogą nakładać na podatników dodatkowych obowiązków (niewynikających z aktów normatywnych).


1 Wyrok WSA w Gdańsku, sygn. akt I SA/Gd 13/20.

2 Pogląd wyrażony przez prof. dr hab. Jadwigę Glumińską-Pawlic.

3 m.in. prof. dr hab. Marek Chmaj

4 Na ten aspekt uwagę zwraca radca prawny Józef Banach.

Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.

Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.

Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.

Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:

  • wstępnie wybranego tematu szkolenia,
  • ilości uczestników,
  • oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).

Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.

 

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Scroll to Top