Jednolita linia interpretacyjna oraz orzecznicza organów i sądów krajowych spowodowała, iż dokonując aportu, za jego wartość, a co za tym idzie podstawę opodatkowania w podatku VAT, przyjmowaliśmy nominalną wartość udziałów/akcji obejmowanym w zamian za aport.
Ostatnie orzeczenie TSUE jest w związku z tym dużym zaskoczeniem dla polskich podatników.
Aport
Aport to wkład do spółki, który to wkład ma formę inną niż pieniądz. Aportem mogą być nieruchomości, przedmioty ruchome (np. samochody, sprzęt), a także prawa zbywalne. Wnoszący aport, w zamian otrzymuje udziały bądź akcje w spółce kapitałowej lub udziały w spółce osobowej.
Wniesienie aportu w postaci składników majątku rzeczowego do spółki kapitałowej powinno być kwalifikowane jako odpłatna dostawa towarów opodatkowana podatkiem VAT. Wyjątkiem jest aport przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, który jest wyłączony z opodatkowania podatkiem VAT.
Podstawę opodatkowania w przypadku aportu określamy na ogólnych zasadach i w konsekwencji przyjmujemy, że jest nią wszystko, co stanowi zapłatę. Zgodnie z dominującą linią orzeczniczą i interpretacyjną będzie to kwota odpowiadająca nominalnej wartości objętych udziałów lub akcji1.
Aport a sprawa polska
W sprawie polskiej spółki, która trafiła do TSUE podatnicy wnieśli aportem do spółki nieruchomości. Za podstawę opodatkowania strony transakcji przyjęły jednak nie wartość nominalną otrzymanych akcji, a ich wartość emisyjną. Różnica była kolosalna. W efekcie jedna spółka miała bardzo wysoki podatek należny, ale druga miała równie wysoki podatek naliczony do odliczenia (ok. 100 mln. zł.). Organ podatkowy z godnością przyjął fakt rozliczenia horrendalnie wysokiego podatku należnego, przy naliczonym jednak nie wykazał się już zrozumieniem. Uznał, że VAT należało naliczyć od wartości nominalnej akcji, a skoro kwoty wykazane na fakturach nie były w pełni zgodne z rzeczywistością, to spółka skarżąca nie miała prawa do odliczenia tego podatku.
Sama podstawa zakwestionowania prawa do odliczenia podatku (faktury podają kwoty niezgodne z rzeczywistością) wydaje mi się mocno dyskusyjna, nie będę jednak o to kruszyć kopii w tym artykule i sprawnie przejdę do meritum.
Otóż, sprawa trafiła najpierw do WSA w Warszawie, a następnie do NSA, co zaowocowało pytaniem prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości UE.
Pytanie to brzmiało:
„Czy przez zapłatę otrzymaną lub którą dostawca otrzyma w zamian za dostawę towarów, o której mowa w art. 73 dyrektywy [VAT], należy rozumieć wartość nominalną obejmowanych akcji, czy wartość emisyjną, jeżeli strony określiły, że zapłatę stanowić będzie wartość emisyjna akcji?”.
W orzeczeniu z dnia 8 maja 2024 r. Trybunał Sprawiedliwości UE (TSUE) stwierdził, iż podstawę opodatkowania wniesienia aportem nieruchomości przez pierwszą spółkę do kapitału drugiej spółki w zamian za akcje tej ostatniej należy ustalić na podstawie wartości emisyjnej tych akcji, jeżeli spółki te uzgodniły, że zapłatę za ten wkład kapitałowy będzie stanowić ta wartość emisyjna2.
Trybunał wyjaśnił, że podstawę opodatkowania jest wynagrodzenie rzeczywiście otrzymane z tego tytułu przez podatnika. Skoro więc spółki uzgodniły zapłatę za wniesione nieruchomości w postaci akcji po cenie emisyjnej, to ta cena emisyjna, a nie wartość nominalna akcji jest podstawą opodatkowania. Trybunał zastrzegł jednocześnie, że sąd krajowy, będzie mógł sprawdzić, czy wartość uzgodniona przez strony transakcji była rzeczywista i nie jest wynikiem nadużycia.
Rozstrzygnięcie, choć korzystne dla podatnika rodzi pytania o dalsze konsekwencje. W szczególności, czy organy na tej podstawie będą kwestionować zaniżoną podstawę opodatkowania u tych podatników, którzy określając ją przyjmowali wartość nominalną akcji, a którzy nie dysponują indywidualnymi interpretacjami przepisów prawa podatkowego, które uznawałyby taką praktykę za słuszną.
- Stanowisko takie zajął Dyrektor KIS m.in. w interpretacji z 2 dnia lipca 2019 r., nr 0114-KDIP4.4012.322.2019.1.KS. ↩︎
- Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 8 maja 2024 r. w sprawie C-241/23. ↩︎
Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.
Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.
Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:
- wstępnie wybranego tematu szkolenia,
- ilości uczestników,
- oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).
Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.