ustawa źródło prawa es doradztwo

Czy gmina wykonując działania własne prowadzi działalność?

Ciekawe orzeczenie zapadło w sprawie jednej z gmin. Sprawa dotyczyła co prawda podatku od nieruchomości, niemniej jednak sąd ustosunkował się w nim do zagadnienia, czy gmina wykonując działania własne i zaspokajając zbiorowe potrzeby ludności może zostać uznana za podmiot prowadzący działalność gospodarczą.

Działalność gospodarcza na gruncie ustawy o VAT

Przenieśmy tę analizę na grunt ustawy o podatku VAT.

Aby czynność stanowiąca świadczenie usług podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług musi być wykonana przez podatnika.

Zgodnie z przepisem art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT)  podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy o VAT).

Z kolei zgodnie z przepisem art. 15 ust. 6 ustawy o VAT nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Gmina (czynny podatnik VAT) oprócz działalności opodatkowanej tym podatkiem wykonuje również swoją działalność „statutową” (pozostającą poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT).

Aby stwierdzić, czy w odniesieniu do konkretnej czynności gmina działa jako podatnik podatku VAT konieczne jest rozstrzygnięcie, czy planowana aktywność stanowi zadanie, dla realizacji którego Podatnik został powołany w ramach reżimu publicznoprawnego, czy też będzie to czynność wykonywana na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Zgodnie z regulacją Dyrektywy 2006/112/WE krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami. Jednakże w przypadku, gdy podejmują one takie działania lub dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w odniesieniu do tych działań, lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji.

Taki sposób rozumowania zaprezentował również sąd w wydanym wyroku. Zanim jednak do tego doszło – na drodze stanął wójt gminy.

Stan faktyczny

W sprawie, która znalazła swój finał przed WSA, gmina jako właściciel obiektów infrastruktury kanalizacyjnej tj.: oczyszczalni, przepompowni ścieków oraz innych urządzeń kanalizacyjnych w sposób bieżący i nieprzerwany zaspokaja zbiorowe potrzeby mieszkańców, świadcząc usługi powszechnie dostępne. Obowiązująca aktualnie na terenie gminy taryfa za zbiorowe odprowadzanie ścieków wprowadziła nową metodę alokacji kosztów pozwalającą podzielić koszty pomiędzy poszczególnymi rodzajami działalności. Obowiązujące ceny mają umożliwić odzyskanie poniesionych uprzednio kosztów, a przewidywana marża zysku została ustalona na poziomie zerowym. Co ważne, w ramach poprzednio obowiązującej taryfy wystąpił niezałożony, incydentalny zysk, który przeznaczono wyłącznie na pokrycie kosztów gospodarki kanalizacyjnej.

Przedstawiciele gminy prezentowali stanowisko, zgodnie z którym ich intencją nie jest osiąganie zysku z tytułu realizacji zadań w zakresie zbiorowego odprowadzania ścieków, ponieważ wszystkie przychody służą wyłącznie pokryciu kosztów zaspokajania zbiorowych potrzeb mieszkańców – eksploatacji, utrzymania, niezbędnych remontów infrastruktury. Uważali, że działalność w zakresie gospodarki kanalizacyjnej prowadzona przez gminę nie jest działalnością wykonywaną z zamiarem osiągnięcia zysku, a zatem nie stanowi działalności gospodarczej.

Innego zdania był jednak organ interpretacyjny – wójt.

Potencjalna zysk = działalność gospodarcza

Zdaniem organu interpretacyjnego gmina może prowadzić działalność gospodarczą, a co więcej – opisany sposób jej działania spełnia wszystkie przesłanki umożliwiające takie jej zaklasyfikowanie. Brak założeń dotyczących marży zysku w każdej ustalonej taryfie nie wyklucza potencjalnej możliwości osiągnięcia zysku, co z kolei potwierdza, że działalność wnioskodawcy to działalność zorganizowana wykonywana w sposób ciągły, a przede wszystkim prowadzona w celu zarobkowym. Jak zauważył wójt, na zarobkowy charakter działalności gospodarczej gminy nie wpływa fakt przeznaczenia incydentalnie osiągniętego zysku w całości na pokrycie kosztów gospodarki kanalizacyjnej.

Z takim stanowiskiem nie zgodziła się ani gmina ani sąd.

Zamiar osiągnięcia zysku

W wydanym wyroku Sąd zauważył, iż gmina nie kwestionuje, że jej działalność nosi cechy zorganizowania i ciągłości, a także że jest wykonywana we własnym imieniu, jednak podkreśla brak spełnienia warunku zarobkowego charakteru prowadzonej działalności, który jest podstawową i kluczową cechą charakteryzującą działalność gospodarczą. Działalność jest zarobkowa, jeżeli jest prowadzona w celu osiągnięcia dochodu – nadwyżki przychodów nad kosztami, ale należy także liczyć się możliwością nieuzyskania przychodów z prowadzonej działalności i poniesieniem straty. Dlatego zdaniem sądu, o zarobkowym charakterze działalności gospodarczej nie decyduje faktyczne osiągnięcie zysku, lecz zamiar jego osiągnięcia, a działalność podjętą w celu osiągnięcia zysków będzie można określić jako działalność w celu zarobkowym, nawet kiedy cel nie zostanie osiągnięty[1]. W przekonaniu Sądu gmina nie prowadzi działalności zarobkowej z zamiarem osiągnięcia zysków – zaspokaja zbiorowe potrzeby ludności w zakresie zadań własnych. Przychody gminy pokrywają jej koszty, a przewidywana marża zysku jest na zerowym poziomie. Mimo, że zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków może przynosić dochód, to opisana działalność gminy jest prowadzona w sposób nieskutkujący osiągnięciem dochodu. Osiągnięty zysk miał charakter incydentalny i nie wpłynął na ocenę celu działania gminy.

Sama możliwość osiągnięcia dochodów nie wskazuje na zarobkowy charakter działalności gminy i nie stanowi przesłanki do uznania, iż dany podmiot prowadzi działalność gospodarczą. Odpłatność za usługi nie będzie oznaczała istnienia zarobkowego charakteru działalności, jeśli będzie służyć jedynie rekompensacie kosztów wykonania niezbędnych zadań własnych gminy.


[1] Wyrok WSA w Białymstoku z dnia 15 lutego 2023 r., sygn. akt: I SA/Bk 48/23.

Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.

Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.

Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.

Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:

  • wstępnie wybranego tematu szkolenia,
  • ilości uczestników,
  • oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).

Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.

 

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Scroll to Top