Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekał w dwóch połączonych sprawach[1] dotyczących zastosowania przepisów klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR).
Czym jest GAAR oraz jakie było rozstrzygnięcie WSA? Opis wszystkich tych zagadnień znajdziecie Państwo w przygotowanych artykule.
GAAR
GAAR, czyli klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania została wprowadzona do polskiego prawa podatkowego 15 lipca 2016 r. Na jej podstawie organy mogą pomijać skutki podatkowe transakcji dokonanych głównie w celu uzyskania korzyści podatkowej. Jednocześnie określają skutki, które wystąpiłyby w przypadku dokonania „właściwej” – w ich przekonaniu– transakcji.
Początkowo klauzula GAAR mogła być zastosowana w odniesieniu do transakcji, których wartość przekraczała kwotę stu tysięcy złotych. Począwszy od 2019 r. ograniczenie to usunięto. GAAR może dotyczyć każdej transakcji, niezależnie od wartości. Co więcej korzyść podatkowa z niej wynikająca nie musi być głównym celem działań podatnika.
W sprawach, w których wydawana jest decyzja w oparciu o GAAR organy mogą wymierzyć dodatkowe zobowiązanie podatkowe sięgające nawet 120 % korzyści osiągniętej przez podatnika.
Do orzekania w sprawach GAAR uprawniony jest wyłącznie Szef KAS. Ponadto polskie przepisy przewidują opiniowanie zasadności stosowania GAAR przez niezależny ekspercki organ, tj. Radę do spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania. W jej skład wchodzą między innymi przedstawiciele administracji skarbowej, środowiska naukowego, doradców podatkowych oraz osoba wskazana przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego spośród sędziów NSA w stanie spoczynku.
Opinie Rady nie są wiążące, niemniej jednak mają istotny wpływ na postępowania w sprawach dotyczących unikania opodatkowania.
Unikanie opodatkowania – czy zawsze jest nielegalne
Omawiając klauzulę GAAR oraz zagadnienie unikania opodatkowania rozumiane jako obejście prawa należy zwrócić uwagę, że możliwe jest unikanie opodatkowania w sposób legalny, przy wykorzystaniu elementów konstrukcyjnych danego podatku (ulgi, zwolnienia podatkowe, odliczenia itp.). W takim przypadku podatnik działa za pomocą legalnych środków, które ma na celu zmniejszenie opodatkowania lub nawet jego uniknięcie [2].
Zatem nie każda korzyść jest obejściem prawa.
W orzecznictwie oraz doktrynie prawa podatkowego podkreśla się, że:
„z żadnej normy prawnej nie można wyprowadzić zasady nakładającej na podatnika obowiązek działania dla powstania zobowiązania podatkowego w najwyższej możliwej wysokości” [1].
W omawianym kontekście pojęciu unikania opodatkowania (które – kiedy jest legalne – nie stanowi obejścia prawa) należy przeciwstawić pojęcie uchylania się od opodatkowania.
Unikanie opodatkowania w ujęciu nielegalnym to czynność lub zespół czynności dokonanych przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, która jest w danych okolicznościach sprzeczna z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej, a sposób działania w celu jej osiągnięcia jest sztuczny.
Orzeczenie WSA
WSA w Warszawie stwierdził nadużycie stosowania klauzuli GAAR przez organ, który odniósł się tylko do wybranego fragmentu transakcji. Sąd za nieprawidłowe uznał stanowisko organu, iż w przyjętej do rozpatrzenia sprawie doszło do unikania opodatkowania w rozumieniu art. 119a ustawy Ordynacja Podatkowa. W ocenie Sądu niedopuszczalne jest dokonywanie oceny jedynie fragmentu czynności, w oderwaniu od istotnych celów ekonomicznych i gospodarczych całego zespołu powiązanych ze sobą czynności.
Co istotne, Sąd wskazał, że:
nie jest możliwe stwierdzenie, iż doszło do unikania opodatkowania jedynie na podstawie analizy wybranych czynności dokonanych przez podatników.
Takie działanie skutkowało – niezgodnym z przepisami GAAR – pominięciem szeregu istotnych dla oceny sprawy celów biznesowych oraz okoliczności faktycznych i prawnych. Z tych też właśnie powodów sąd uchylił niekorzystne dla podatników decyzje.
[1] sygn. akt III SA/Wa 1247/21, III SA/Wa 1248/21.
[2] wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 21 kwietnia 2005 r. (I SA/Wr 3065/03).
[3] wyrok NSA z dnia 30 czerwca 2003 r. , sygn. I SA/Wr 1183/00.
Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.
Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.
Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:
- wstępnie wybranego tematu szkolenia,
- ilości uczestników,
- oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).
Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.