Formy prowadzenia działalności – co wybrać?

Realizując transakcje na terytorium innego kraju podatnicy prędzej, czy później stają przed koniecznością sformalizowania tej aktywności. Pojawia się wówczas pytanie – jakie rozwiązanie wybrać ? Jakie będzie optymalne dla rozliczeń podatkowych ?

W przygotowanym artykule wady i zalety możliwych rozwiązań, co – mam nadzieję – ułatwi Państwu podjęcie decyzji.

Na potrzeby tego artykułu załóżmy, że polska spółka z o.o. (dalej: Spółka A), czynny podatnik VAT prowadzi ożywioną działalność z zaangażowaniem Czech. Działalność ta jest tak ożywiona, że Spółka A zaczęła się zastanawiać, czy nie powinna jej sformalizować. Jeśli jednak tak, to w jaki sposób i w jakiej formie ? Istotne może być również zastrzeżenie, iż oprócz transakcji krajowych (na terenie Czech) Spółka A ma zamiar realizować również transakcje transgraniczne towarowe, w szczególności wewnątrzwspólnotowe transakcje trójstronne (WTT).

Formy prowadzenia działalności – możliwe opcje

Na gruncie VAT do rozważenia są trzy scenariusze tj.:

1. założenie spółki zależnej (tzw. spółki córki) na terenie Czech;
2. zarejestrowanie dla celów VAT w Czechach;
3. posiadanie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Czechach.

Wariant 1: założenie spółki córki w Czechach

W świetle przepisów spółka córka stanowić będzie całkowicie odrębny i niezależny od jednostki macierzystej (Spółki A) podmiot. Z perspektywy VAT, spółka córka jest zatem traktowana jako odrębny podatnik VAT, który samodzielnie i bezpośrednio dokonuje czynności opodatkowanych VAT. Zasadniczo więc, operacje gospodarcze dokonywane pomiędzy Spółką A, a spółką córką w Czechach powinny być klasyfikowane dla celów VAT w następujący sposób:

• sprzedaż towarów na rzecz spółki córki – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów;
• zakup towarów od spółki córki – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów,
• sprzedaż usług na rzecz spółki córki – sprzedaż poza polskim VAT (tj. przeniesione miejsce opodatkowania);
• zakup usług od spółki córki – import usług

– pod warunkiem spełnienia odpowiednich wymogów określonych w przepisach prawa.

Zastosowanie tego wariantu nie generuje wątpliwości interpretacyjnych, a w konsekwencji nie powinno skutkować powstaniem ryzyka podatkowego przy rozliczaniu transakcji na linii: Spółka A i jej spółka córka w Czechach.

Wariant 2: zarejestrowanie dla celów VAT w Czechach

Jeżeli Spółka A dokonywać będzie transakcji, z tytułu których będzie zobowiązana do rozliczenia podatku VAT w Czechach teoretycznie wystarczającym rozwiązaniem byłoby zarejestrowanie się w Czechach wyłącznie dla celów VAT. To na co należy zwrócić uwagę, to fakt, iż  rejestracja dla celów VAT w innym kraju UE dotyczy sytuacji, w których podatnik nie posiada w tym kraju żadnej struktury, a jedynie jest zobowiązany do rozliczenia tam podatku VAT. W sytuacji więc, gdyby Spółka A planowała np. zatrudnić w Czechach pracowników (zaplecze personalne), sama rejestracja dla celów VAT będzie niewystarczająca i może generować ryzyko podatkowe.

Wariant 3: posiadanie stałego miejsca prowadzenia działalności gosporadczej (SMPD) w Czechach

Zgodnie z artykułem 11 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego nr 282/2011, przez stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej rozumie się „dowolne miejsce – inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika, o którym mowa w art. 10 niniejszego rozporządzenia – które charakteryzuje się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego, by umożliwić mu odbiór i wykorzystywanie usług świadczonych do własnych potrzeb tego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej”.

Wykładnia tej definicji od lat wywołuje liczne dyskusje, a linie interpretacyjne różnią się nawet przy zbliżonych stanach faktycznych. Decydując się na ten wariant Spółka musi liczyć się z ryzykiem zakwestionowania prawidłowości rozliczeń podatku w przypadku, gdyby organ podatkowy zakwestionował fakt posiadania przez Spółkę stałego miejsca prowadzenia działalności w Czechach.

Sposób rozliczeń

Wariant 1: założenie spółki córki w Czechach

W tym wariancie, Spółkę A oraz jej spółkę córkę w Czechach należy postrzegać jako dwóch odrębnych podatników VAT. W związku z powyższym sprzedaż/nabycie towarów pomiędzy Spółką A, a spółką córką kwalifikowane będzie odpowiednio jako WDT oraz WNT, wymagać będzie dokumentowania transakcji za pomocą faktur (WDT) oraz do składania informacji podsumowujących VAT-UE (WDT i WNT). Sprzedaż oraz zakupy realizowane przez spółkę córkę na terenie Czech będą podlegać przepisom obowiązującym na terenie Czech i w żaden sposób nie będą wpływać na sytuację podatkową Spółki A.

Co istotne – w przypadku WTT spółka córka występować będzie również jako osobny podmiot (podatnik).

Wariant 2 i 3: zarejestrowanie dla celów VAT w Czechach lub posiadanie tam SMPD

Fakt rejestracji dla celów VAT w Czechach lub posiadanie tam SMPD nie tworzy odrębnego od Spółki A podatnika podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT. Niemniej, przemieszczenia towarów należących do danego podatnika pomiędzy poszczególnymi krajami zasadniczo podlegają opodatkowaniu VAT na zasadach analogicznych jak w przypadku standardowego WDT/WNT. Obowiązek rozliczenia takich przemieszczeń na gruncie VAT związany jest z samym tylko fizycznym ruchem towaru pomiędzy dwoma krajami unijnymi. Zgodnie bowiem z art. 11 ust. 1 i art. 13 ust 3 ustawy o VAT rezultatem takiego przemieszczenia jest konieczność rozpoznania WDT w kraju rozpoczęcia transportu i WNT – w kraju zakończenia transportu. Z uwagi na fakt, że w nietransakcyjnym WDT nie wystąpi drugi podatnik, Spółka A jest zobowiązana do wystawienia dokumentu wewnętrznego (zamiast faktury). Co ważne, nietransakcyjne przemieszczenia podlegają również wykazaniu w informacji podsumowującej VAT-UE (art. 100 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o VAT).

Transakcje realizowane na terenie Czech będą rozliczane (co do zasady):

• przy wyborze opcji rejestracji dla VAT – w oparciu o obowiązujące w Czechach przepisy; przy czym konieczna może okazać się każdorazowa weryfikacja transakcji pod kątem ew. obowiązku jej rozliczenia przez drugą stronę transakcji (nabywcę lub sprzedawcę), kiedy sama rejestracja dla VAT okaże się być niewystarczająca;
• przy wyborze SMPD – w oparciu o obowiązujące w Czechach przepisy; przy czym konieczne może być każdorazowe rozstrzygnięcie, czy konkretną transakcję można przypisać do aktywności podatnika prowadzonej w formie SMPD.

Fakt, iż rejestracja dla VAT jak również SMPD w Czechach nie kreują autonomicznego podmiotu (podatnika) ma znaczenie również dla rozpoznania WTT w tym transakcji trójstronnych uproszczonych.  Niezależnie od tego, czy Spółka zdecyduje się na założenie SMPD w Czechach, czy też wyłącznie rejestrację dla VAT na terenie Czech, będziemy mieli do czynienia z jednym podmiotem (jednym podatnikiem).

Dla wystąpienia transakcji WTT konieczne będzie wówczas zaangażowanie do transakcji jeszcze dwóch podatników. Powyższe wynika z definicji ustawowej WTT, zgodnie z którą w transakcji takiej uczestniczy trzech różnych podatników VAT zidentyfikowanych na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych w trzech różnych państwach UE.

Podsumowanie

Rozwiązaniem generującym najmniej wątpliwości interpretacyjnych na gruncie ustawy o VAT byłoby założenie przez Spółkę A spółki zależnej (spółki córki) na obszarze Czech.

Dwa kolejne warianty tj. rejestracja dla VAT lub też SMPD w Czechach ze względu na okoliczności faktyczne (w przypadku rejestracji dla VAT) lub też istniejące wątpliwości interpretacyjne (w przypadku SMPD) są w większym stopniu narażone na ew. ryzyko podatkowe.

Oczywiście, już o wyborze przez jednej z omówionych powyżej opcji, konieczne będzie szczegółowe przeanalizowanie skutków podatkowych, jakie wywołuje ona na gruncie rozliczeń podatku VAT przy realizowaniu poszczególnych transakcji.