błąd to nie oszustwo

Kolejny wyrok NSA korzystny dla podatników: błąd to nie oszustwo.

Czy podstawą dla wymierzenia sankcji na gruncie przepisów ustawy o VAT może być sytuacja, w której nieprawidłowość w rozliczeniu podatku VAT spowodowana była  błędem w funkcjonowaniu programu księgowego?

Powyższe zagadnienie było przedmiotem orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) z dnia 1 lutego 2022 r.[1].

Stan faktyczny sprawy

Stan faktyczny, w którym zapadł wskazany wyrok, przedstawiał się następująco: podczas absencji pracownika, który zajmował się konkretnymi zagadnieniami merytorycznymi w zakresie podatku VAT oraz awarii systemu księgowego doszło do nieprawidłowości w rozliczeniu tego podatku: mimo tego, że grupa usług została wykonana i transakcje te były widoczne w systemie informatycznym firmy (w tym na kontach dotyczących rozliczeń z poszczególnymi kontrahentami), to jednak nie wykazano  jej w odpowiednich rejestrach i nie rozliczono z tego tytułu podatku VAT.

Naczelnik Urzędu Celno-Skarbowego przeprowadził kontrolę celno-skarbową w zakresie VAT za miesiące: październik 2017 r. – października 2018.

Spółka w terminie 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia tej kontroli skorygowała deklaracje VAT-7 dotyczące miesięcy objętych kontrolą.

Naczelnik zawiadomił spółkę o uwzględnieniu złożonych korekt, ale przekształcił prowadzoną wobec spółki kontrolę w postępowanie podatkowe w zakresie ustalenia dodatkowego zobowiązania w VAT za wskazane miesiące.

Następnie organ ustalił spółce dodatkowe zobowiązanie w VAT na podstawie art. 112b ust. 1 pkt 1 lit. c) i d) oraz art. 112b ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT.

Zastosowana podstawa prawna kwestionowanej decyzji organu podatkowego

Zgodnie z brzmieniem powołanego przepisu art. 112b ust. 2 ustawy o VAT obniżoną sankcję 20 % ustala się w m.in. jeżeli po zakończeniu kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo w trakcie kontroli celno-skarbowej w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1, podatnik złożył korektę deklaracji uwzględniającą stwierdzone nieprawidłowości i wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego lub zwrócił nienależną kwotę zwrotu.

Spółka nie zgadzała się ze stanowiskiem organu, w efekcie czego sprawa trafiła finalnie przed NSA.

Stanowiska NSA

Sankcje w VAT mają na celu zapobieganie oszustwom i celowym nadużyciom – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.

W wydanym orzeczeniu NSA powołał orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE [2] nota bene w sprawie polskiego podatnika: Grupy Warzywnej.

Zgodnie z wyrażonym tam stanowiskiem regulacje unijne nie zezwalają na stosowanie sankcji bez oceny sytuacji podatnika, zwłaszcza gdy błąd cechuje brak przesłanek wskazujących na oszustwo.

TS UE stwierdził, że jedną z naczelnych zasad rządzących postępowaniem –  zasadę proporcjonalności – należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie przepisom krajowym, które nakładają na podatnika (który błędnie zakwalifikował transakcję zwolnioną z VAT jako transakcję podlegającą temu podatkowi) sankcję wynoszącą 20 % kwoty zawyżenia zwrotu VAT nienależnie żądanej.

Przy czym – co istotne – zastosowanie tej sankcji nastąpiło bez uwzględnienia bardzo ważniej okoliczności i ewentualnego rozróżnienia dwóch sytuacji, a mianowicie:

–           przypadku, w którym nieprawidłowość wynika z błędu w ocenie popełnionego przez strony transakcji, a zatem nie było tu przesłanek wskazujących na oszustwo (i uszczuplenie wpływów do skarbu państwa),

–           oraz przypadku, w którym strony transakcji popełniają oszustwo podatkowe, w wyniku którego dochodzi do uszczuplenia wpływów do budżetu.

W przekonaniu NSA celem wprowadzenia spornych regulacji było karanie oszustw i nadużyć, które skutkowało uszczupleniem wpływów budżetowych. Działanie Spółki należy więc oceniać pod tym kątem, a regulacje te nie powinny być co do zasady stosowane w innych przypadkach.

Przepis art. 112 b ust. 2 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2020 r. należy interpretować w ten sposób, że

nie daje on podstaw do nałożenia na podatnika sankcji wynoszącej 20 proc., jeżeli złożenie deklaracji z nieprawidłowościami było spowodowane błędem, bez przesłanek wskazujących na oszustwo i uszczuplenie wpływów budżetowych.

Sąd podkreślił, że okoliczności sprawy wskazują na fakt, iż spółka nieświadomie popełniła błędy wskutek problemów z programem księgowym i absencji pracownika. Przeciwko zamiarowi oszustwa świadczy też fakt, że spółka sama ujawniła nieprawidłowości i złożyła korekty. Zatem nie ma podstaw do tego, aby przypisać spółce oszustwa i uszczuplenia należności budżetowych (i w konsekwencji zastosować sankcję przewidzianą w przepisach ustawy o VAT).


[1] Sygn. akt I FSK 885/21.

[2] Orzeczenie ETS z 15 kwietnia 2021 r., sygn.. akt: C/935/19.

Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.

Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.

Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.

Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:

  • wstępnie wybranego tematu szkolenia,
  • ilości uczestników,
  • oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).

Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.

 

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Scroll to Top