Pełnomocnictwo szczególne udzielone przez podatnika doradcy podatkowemu w toku kontroli podatkowej nie obejmuje postępowania podatkowego. Takie stanowisko zaprezentował Naczelny Sąd Administracyjny w niedawno wydanej uchwale 7 sędziów.
Zdarza się, i to wcale nierzadko, że kwestie proceduralne, formalne są podstawą do umorzenia postępowania. Stąd dochowanie wszelkich formalności jest niezwykle istotnym czynnikiem obrony i reprezentowania interesów podatnika, a każde orzeczenie mające za przedmiot zagadnienia proceduralne jest szeroko komentowane przez środowisko doradców podatkowych.
Pełnomocnictwo szczególne – zakres
Tym razem sprawa dotyczyła pełnomocnictwa szczególnego. W toku postępowania podatkowego po przeprowadzonej kontroli podatkowej organ podatkowy wydał decyzję, która nie została doręczona pełnomocnikowi strony ustanowionemu w toku kontroli podatkowej. Z powołaniem na ten argument podatnik wniósł skargę do WSA, twierdząc iż postępowanie podatkowe nie zostało skutecznie wszczęte, gdyż pominięto pełnomocnika.
Przypomnijmy, iż zgodnie z brzmieniem przepisu art. 138e.:
Pełnomocnictwo szczególne upoważnia do działania we wskazanej sprawie podatkowej lub innej wskazanej sprawie należącej do właściwości organu podatkowego.
Pełnomocnictwo szczególne może być udzielone na piśmie lub zgłoszone ustnie do protokołu.
Pełnomocnictwo szczególne udzielone na piśmie oraz zawiadomienie o jego zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu w przypadku, gdy zostały utrwalone w postaci papierowej, składa się do akt sprawy według wzoru określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 138j § 1 pkt 2, w oryginale lub jego notarialnie poświadczony odpis.
Pełnomocnik może okazać oryginał lub notarialnie poświadczony odpis pełnomocnictwa szczególnego oraz zawiadomienie o jego zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu w celu sporządzenia przez organ podatkowy jego urzędowego odpisu i dołączenia do akt sprawy.
Sąd zwrócił uwagę na konieczność wyjaśnienia pojęcia „akt”, które występuje w treści art. 138e par. 3 Ordynacji Podatkowej. W dalszej kolejności powołując się na definicje słownikowe, WSA stwierdził, że za akta sprawy, uważa się dokumenty zebrane w toku konkretnego postępowania, opisane sygnaturą, kwalifikacją prawną itp.
Dla każdej sprawy zakłada się odrębne akta. Nie ulega zatem wątpliwości, że zgodnie z art. 138e par. 3 Ordynacji Podatkowej, pełnomocnik dołącza do akt danej sprawy pełnomocnictwo szczególne według wzoru określonego w przepisach. Oznacza to, że złożenie pełnomocnictwa do akt kontroli podatkowej nie wywołuje skutków prawnych w zakresie postępowania podatkowego i postępowania zabezpieczającego.
Tym samym Sąd uznał stanowisko strony za nieprawidłowe. Sprawa trafiła do NSA, który przedstawił to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów NSA.
Zagadnienie sformułowane przez NSA brzmiało następująco:
„Czy użyte w art. 138e par. 1 ustawy – Ordynacja podatkowa pojęcie „w sprawie podatkowej lub innej wskazanej sprawie należącej do właściwości organu podatkowego” należy rozumieć jako „w konkretnym postępowaniu prowadzonym przed organem podatkowym”, czy też jako „w przedmiocie konkretyzacji wzajemnych uprawnień i obowiązków stron stosunku, którymi są organ podatkowy i indywidualny podmiot ?”
Uchwała siedmiu sędziów NSA
NSA w uchwale z dnia 25 kwietnia 2022 r. [1] stwierdził, że pełnomocnictwo szczególne powinno być składane na każdym etapie postępowania, a obowiązek złożenia takiego pełnomocnictwa do akt sprawy nie może być postrzegany jako wyraz nadmiernego formalizmu. Pełnomocnictwo ogólne i szczególne nie mogą wywoływać takiego samego skutku prawnego, bo któreś z nich byłoby zbędne. Po to zostało wprowadzone pełnomocnictwo ogólne jako usprawniające do reprezentowania podatnika na wszystkich etapach proceduralnych.
NSA w uchwale stwierdził, że „użyty w art. 138 e par. 1 Ordynacji Podatkowej zwrot we wskazanej sprawie podatkowej lub innej wskazanej sprawie należącej do właściwości organu podatkowego należy rozumieć w ten sposób, że odwołuje się on do wynikającego ze stosunku podstawowego materialnego zakresu pełnomocnictwa szczególnego co oznacza, że może on obejmować każdą sprawę należącą do właściwości organu podatkowego, do której stosuje się przepisy tej ustawy.
Jednakże do wywołania skutku procesowego konieczne jest złożenie pełnomocnictwa szczególnego do akt sprawy w konkretnym postępowaniu prowadzonym przed organem podatkowym stosownie do art. 138 e par. 3 Ordynacji Podatkowej”.
Luka w przepisach
Stanowisko NSA, choć w tym konkretnym przypadku niekorzystne dla podatników, uznać należy za jak najbardziej zasadne. Celem usprawnienia postepowania i ochrony interesów podatników należy postulować wprowadzenie regulacji analogicznej do tej, jaka występuje w przypadku kontroli celno-skarbowej, gdzie pełnomocnictwo rozciąga się również na późniejsze postępowanie podatkowej.
Co prawda Ordynacja Podatkowa w przepisie art. 138 d przewiduje instytucję pełnomocnictwa ogólnego, które upoważnia do działania we wszystkich sprawach podatkowych oraz w innych sprawach należących do właściwości organów podatkowych.
Przy czym wskazane rozwiązanie nie stanowi alternatywy dla pełnomocnictwa szczególnego. Biorąc pod uwagę zakres udzielanego pełnomocnictwa ogólnego stwierdzić należy, że nie każdy podatnik będzie zainteresowany tak szerokim umocowaniem pełnomocnika.
[1] Uchwała siedmiu sędziów NSA z dnia 25 kwietnia 2022 r., sygn. akt: II FPS 1/22.
Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.
Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.
Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:
- wstępnie wybranego tematu szkolenia,
- ilości uczestników,
- oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).
Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.