Czy pożyczka udzielona zagranicznemu podmiotowi będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem PCC w Polsce ? Odpowiedź na to pytanie zależy od kilku czynników i, jak się okazuje, nie jest oczywista.
Zanim odpowiem na pytanie zadane powyżej – dwie uwagi natury ogólnej.
Po pierwsze – na potrzeby tego artykułu nie analizujemy zagadnienia, gdzie w istocie znajdują się rzeczy lub wykonywane są prawa w przypadku umowy pożyczki udzielanej zagranicznemu podmiotowi.
Po drugie – zdarzają się sytuacje, kiedy na sposób rozliczenia jednych podatków wpływa to jak zdefiniowane są inne podatki. W tym akurat przypadku chodzi o sposób w jaki rozumieć należy pojęcie: podatek VAT.
W polskich przepisach ustaw podatkowych definicji podatku VAT jest co najmniej kilka. Definicje te (niestety) nie są ze sobą spójne. W efekcie podatnicy nie wiedzą, czy np. pożyczka udzielona zagranicznemu podmiotowi będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem PCC w Polsce, czy też nie ?
Podatek VAT – definicja w ustawie o VAT
Sięgnięcie po definicję podatku VAT do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) wydaje się być naturalne. Sięgam więc, szukam, i ???
Otóż w ustawie o VAT nie ma wprost wyrażonej definicji podatku od towarów i usług !!!
Możemy ją natomiast wydedukować z definicji podatku od wartości dodanej. Zgodnie z art. 2 pkt 11 ustawy o VAT przez podatek od wartości dodanej – rozumie się podatek od wartości dodanej nakładany na terytorium państwa członkowskiego, z wyjątkiem podatku od towarów i usług nakładanego tą ustawą. Z tego zapisu możemy wyinterpretować, iż podatek od towarów i usług to VAT krajowy. Z kolei podatek od wartości dodanej – to VAT nakłady na terytorium państw członkowskich (vat unijny).
Ponadto praktyka życia gospodarczego wykształciła jeszcze pojęcie „podatku VAT o podobnym charakterze”, przez który rozumiemy VAT nakładany na terytorium państw trzecich (innych niż Polska oraz kraje Unii Europejskiej).
Podatek PCC od pożyczki udzielonej pomiędzy polskimi podatnikami
Uzbrojona w tę wiedzę sięgam po przepisy ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej: ustawa o PCC).
W art. 2 pkt 4 ustawy o PCC czytam, iż: nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych:
- czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:
- w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,
- jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem (…).
Umowa pożyczki to bez wątpienia czynność cywilnoprawna. Załóżmy, że jest zawierana pomiędzy czynnymi podatnikami VAT (np. w relacji spółka matka – spółka córka). Przepis stanowi, że taka pożyczka jest wyłączona z opodatkowania podatkiem PCC jeżeli jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub przynajmniej jedna ze stron tej umowy jest zwolniona z podatku od towarów i usług.
Korzystając z definicji podatku od towarów i usług zawartej w przepisach ustawy o VAT, zgodnie z którą podatek od towarów i usług to krajowy podatek VAT stwierdzić należy, iż pożyczka zawarta pomiędzy polskimi podatnikami VAT jest wyłączona z PCC.
Podatek PCC od pożyczki udzielonej unijnemu podatnikowi przez polskiego podatnika
Co jednak w sytuacji, kiedy pożyczkodawca to krajowy czynny podatnik VAT, ale pożyczkobiorca to czynny podatnik VAT na terytorium Niemiec ? Taka pożyczka będzie opodatkowana podatkiem VAT w kraju siedziby pożyczkobiorcy (usługobiorcy) tj. na terytorium Niemiec. Znowu sięgam do definicji podatku od towarów i usług z ustawy o VAT.
Czy taka pożyczka będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług (vat krajowy) ?
No nie.
Czy co najmniej jedna ze stron tej umowy pożyczki jest zwolniona z podatku od towarów i usług (vat krajowy) ?
Też nie.
Skoro pożyczka będzie opodatkowana podatkiem VAT w Niemczech, to może być ew. opodatkowana (lub jedna ze stron umowy pożyczki może być zwolniona) podatkiem od wartości dodanej lub z podatku od wartości dodanej. Warunek, od którego zależy opodatkowanie podatkiem PCC w takiej sytuacji nie jest spełniony. PCC zapłacone być powinno.
Czy na pewno ?
Tknięta przeczuciem (lub – pochlebiając sobie – prawniczo-podatkową – intuicją) szukam, czy aby ustawa o PCC nie ma innego zdania w temacie definiowania podatku VAT.
A jakże – oczywiście ma.
Zgodnie z tą ustawą podatek od towarów i usług to podatek od towarów i usług w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (czyli krajowy podatek VAT) lub podatek od wartości dodanej pobierany na podstawie przepisów obowiązujących w państwach członkowskich (czyli unijny podatek VAT). Stanowi o tym art. 1a pkt 7 ustawy o PCC, który wprowadza definicję VAT odmienną od tej, z którą mamy do czynienia na gruncie ustawy o VAT.
Pojęcie podatek od towarów i usług zostało tutaj (w ustawie o PCC) rozciągnięte i obejmuje krajowy podatek VAT oraz unijny podatek VAT. Taka definicja prowadzi do biegunowo różnych konkluzji, skoro bowiem podatek od towarów i usług to również unijny podatek VAT, to pożyczka udzielona w naszym przykładzie przez polskiego podatnika VAT niemieckiemu podatnikowi VAT będzie wyłączona z opodatkowania PCC. Dlaczego ? Bo będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług (rozumianym jako również unijny VAT). Ewentualnie co najmniej jedna ze stron tej pożyczki będzie z tego podatku zwolniona.
Podatek PCC od pożyczki udzielonej brytyjskiemu podatnikowi przez polskiego podatnika
Podejdźmy do sprawy jeszcze bardziej ambitnie. Co w takim razie w sytuacji, gdy polski podatnik udziela pożyczki podatnikowi brytyjskiemu ? I następuje to teraz (czyli po tym jak Wielka Brytania) opuściła Unię Europejską. Przypomnijmy, że ustawa o VAT rozróżnia vat krajowy, vat unijny oraz w sposób dorozumiany – podatek o analogicznym charakterze (podatek w tzw. pastwach trzecich).
Dla ustawy o PCC podatek od towarów i usług to vat krajowy i unijny. Wielka Brytania Unię opuściła. Z tego pkt widzenia jest państwem trzecim. Brytyjski podatek VAT należałoby więc rozpatrywać w kategoriach podatku od analogicznym charakterze (ani krajowy VAT, ani też VAT unijny). Wniosek – od takiej pożyczki będzie należny podatek PCC.
I wtedy wchodzi cały na biało Naczelny Sąd Administracyjny.
UWAGA!!!
„(…) sam fakt wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej nie wpłynął w żaden sposób na konstrukcję brytyjskiego podatku od wartości dodanej. W dalszym ciągu pozostaje ona identyczna z podatkiem od wartości dodanej funkcjonującym w państwach członkowskich, z tą jednak różnicą, że formalnie podatek ten nie spełnia przesłanki terytorialnej – od 1 stycznia 2021 r. Wielka Brytania nie jest państwem członkowskim. Tym samym, ze względu na tożsamość regulacji podatkowych funkcjonujących na terytorium Wielkiej Brytanii zarówno przed jak i po 1 stycznia 2021 r. wskazać należy, że lokalny brytyjski podatek VAT w dalszym ciągu stanowić będzie podatek od wartości dodanej, z tym że jedynie nie będzie podlegał już regulacjom unijnym. Wprawdzie brytyjski podatek od wartości dodanej, nie jest podatkiem unijnym, ale praktycznie w całości oparty jest na przepisach obowiązującej Wielką Brytanię do 31 grudnia 2020 r. unijnej Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej [1]”.
Co wynika z orzeczenia NSA ? Mniej więcej to, że brytyjski VAT mimo że nieunijny, to jednak podatek od wartości dodanej. Czy zatem w naszym przykładzie, w którym polski podatnik udziela pożyczki podatnikowi brytyjskiemu podatek PCC będzie, czy nie?
Cóż, mimo przytoczonego fragmentu orzeczenia NSA uważam, że podatek PCC w tej sytuacji będzie należny. Dlaczego ? Bo przepisy ustawy o PCC definiując pojęcie podatku od towarów mówią, że jest nim również podatek od wartości dodanej pobierany na podstawie przepisów obowiązujących w państwach członkowskich. Brytyjki podatek VAT nie jest podatkiem pobieranym na podstawie przepisów obowiązujących w państwach członkowskim. A zatem nie zostanie tutaj spełniony warunek konieczny dla wyłączenia takiej pożyczki z opodatkowania PCC.
Niemniej jednak – orzeczenie NSA jest niezwykle ciekawe i może rzucić zupełnie nowe światło na to zagadnienie. Przy czym próba obrony stanowiska korzystnego, zgodnie z którym taka pożyczka powinna być wyłączona z PCC, wymagałaby w moim przekonaniu, ewentualnego potwierdzenia w trybie wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego.
[1] Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 lutego 2023 r., sygn. akt II FSK 1050/22.
Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.
Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.
Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:
- wstępnie wybranego tematu szkolenia,
- ilości uczestników,
- oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).
Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.