Przedawnienie zobowiązania podatkowego oznacza jego wygaśnięcie po upływie określonego okresu, bez konieczności wydania potwierdzającej to decyzji. Organ podatkowy nie ma prawa po tym czasie domagać się uiszczenia podatku. Instytucja ta ma więc duże znaczenie dla podatników.
W przypadku roku 2021 – z jego upływem przedawniły się zobowiązania, których termin płatności przypadał w 2016 r. – czy dotyczy to bezwarunkowo wszystkich zobowiązań?
Nie – dlatego w tym zakresie należy zachować daleko idącą ostrożność.
Termin przedawnienia
Podstawowy termin w jakim przedawniają się zobowiązania podatkowe wynosi 5 latach, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.
Co wpływa na jego wydłużenie?
- zawarcie układu ratalnego z urzędem skarbowym,
- wszczęcia egzekucji lub podjęcia postępowania karnego skarbowego.
Te okoliczności są zwykle znane Podatnikom przez co uwzględniają oni ich wpływ na wydłużenie terminu przedawnienia.
Mało kto bierze jednak pod uwagę trzecią okoliczność: a mianowicie kilkutygodniowe zawieszenie biegu terminów przedawniania podatków, które miało miejsce w 2020 r. na podstawie przepisów specustawy w sprawie COVID-19.
Egzekucja i postępowanie karno-skarbowe
Termin przedawnienia zobowiązania podatkowego wydłuża się najczęściej w związku z prowadzeniem egzekucji lub w wyniku wszczęcia postępowania karnego skarbowego.
Urzędy skarbowe (aby zapobiec przedawnieniu) zwykle pod koniec roku ze zdwojoną energią podejmują działania celem ściągnięcia niezapłaconych podatków. Zajęcie np. rachunku bankowego podatnika przerwa bieg terminu przedawnienia, przy czym konieczne w tym zakresie jest poinformowanie o tym podatnika.
Aby nie dopuścić do wygaśnięcia zobowiązania podatkowego organy często właśnie pod koniec roku wszczynają postępowanie karne skarbowe. W rezultacie bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu. Co istotne – aby osiągnąć ten skutek wystarczy samo wszczęcie postępowania w sprawie popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Nie jest wymagane przedstawienie konkretnych zarzutów. Organ podatkowy ma obowiązek powiadomić podatnika o nierozpoczęciu lub zawieszeniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego najpóźniej w ostatnim dniu upływu tego terminu (5-letniego). Podatnika informuje się również o rozpoczęciu lub dalszym biegu terminu przedawnienia po upływie okresu zawieszenia.
Przedawnienie w specustawie
Przedstawione powyżej okoliczności nie są niczym nowym i – co do zasady – podatnicy biorą je pod uwagę.
Mało kto jednak pamięta o przepisie art. 15zzr specustawy w sprawie COVID-19[1] , który obowiązywał kilka tygodni, a mocno skomplikował kwestię upływu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych.
Zgodnie brzmieniem wskazanego wyżej przepisu:
w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych z powodu COVID-19 bieg określonych terminów przewidzianych przepisami prawa administracyjnego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega na ten okres zawieszeniu.
Wśród tych terminów zostały wymienione terminy przedawnienia.
Przepis wszedł w życie i obowiązywał a wątpliwości interpretacyjne namnażały się. Większość z nich dotyczyła tego, czy prawo podatkowe to prawo administracyjne (jeśli tak, to wskazany przepis znajduje zastosowanie do przedawnienia zobowiązań podatkowych, jeśli nie – nie znajduje).
We wskazanym powyżej zakresie istniał dualizm stanowisk pomiędzy Ministerstwem Finansów a sądami administracyjnymi.
W przekonaniu Ministerstwa Finansów prawo podatkowe stanowi odrębną i autonomiczną gałąź prawa. W konsekwencji omawiany przepis nie znajduje zastosowania względem terminów określonych w przepisach prawa podatkowego, w tym tych przewidzianych w Ordynacji Podatkowej. Innego zdania były sądy administracyjne. Większość orzeczeń wydanych w tej sprawie uznaje, że omawiany przepis specustawy znajduje zastosowanie do terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego i zawiesza bieg terminu przedawnienia podatków (w konsekwencji ulegają one wydłużeniu).
W wydanych orzeczeniach wyrażone były różne stanowiska w zakresie samego okresu zawieszenia. Stan zagrożenia epidemicznego wprowadzono w Polsce 14 marca 2020 r., a od 20 marca 2020 r. obowiązuje stan epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. Omawiany art. 15zzr specustawy w sprawie COVID-19 wszedł w życie 31 marca 2020 r. i został uchylony 16 maja 2020 r. Wprowadzono regulacje przejściowe, na podstawie których zawieszone terminy zaczęły biec dalej dopiero po 23 maja 2020 r.
W powyższej sprawie jak, dotąd nie wypowiedział się NSA. Jak powinni postąpić w takim razie podatnicy?
Otóż: z końcem 2021 r. powinni zaliczyć do przedawnionych podatki, których termin płatności przypadał w 2016 r. (np. VAT za styczeń 2016 r. czy podatek PIT za 2015 r.). Jednocześnie powinni zachować dokumentację dotyczącą rozliczenia tych podatków o 71 dni dłużej tj. do połowy marca 2022 r.
[1] Ustawa z dnia 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 2095 ze zm.
[2] wyrok WSA w Opolu z dnia 29 września 2021 r., sygn. akt I SA/Op 182/21.
[3] Wyrok WSA w Kielcach z dnia 7 października 2021 r., sygn. akt I SA/Ke 276/21.
Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.
Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.
Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:
- wstępnie wybranego tematu szkolenia,
- ilości uczestników,
- oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).
Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.