proporcja w podatku vat

Proporcja w podatku VAT

Odliczanie podatku VAT wg proporcji, tzw. proporcja lub struktura w podatku VAT z całą pewnością nie należy do zagadnień łatwych.

W przygotowanym artykule, zwracamy uwagę, iż oprócz proporcji (struktury) nazwijmy to standardowej, podatnicy mogą mieć jeszcze do czynienia z tzw. pre-współczynnikiem oraz proporcją szacunkową. Na czym polegają? Kiedy znajdują zastosowanie? Zapraszamy do lektury.

Proporcja w podatku VAT

Kiedy odliczam podatek proporcjonalnie?

Do obliczania proporcji, a w konsekwencji do częściowego (proporcjonalnego) odliczania podatku VAT zobligowani są ci podatnicy, którzy dokonują zarówno czynności opodatkowanych jak i zwolnionych z podatku VAT. W takiej sytuacji dokonywane zakupy są związane z czynnościami, które dają prawo do odliczenia podatku (w uproszczeniu: sprzedaż opodatkowana) oraz takimi, które prawa do odliczenia nie dają (sprzedaż zwolniona).

Czy zawsze podatek VAT będzie odliczany proporcjonalnie?

Nie. Nawet jeśli u podatnika występuje tzw. sprzedaż mieszana (czyli czynności opodatkowane i zwolnione z podatku), ale jednocześnie podatnik ten jest w stanie rozdzielić zakupy związane ze sprzedażą opodatkowaną oraz te związane ze sprzedażą zwolnioną, wówczas nie odlicza podatku proporcjonalnie (nie liczy struktury).

W takiej sytuacji zakupy związane ze sprzedaż opodatkowaną dają prawa do odliczenia, a te związane ze sprzedaż zwolnioną nie dają takiego prawa i nie mogą zostać odliczone.

W praktyce jednak najczęściej występuje pula zakupów, których podatnik nie jest w stanie precyzyjnie przyporządkować do jednej bądź drugiej sprzedaży. Przykładem mogą być tu np. tzw. koszty ogólne (np. zarządu), kaszty najmu, rachunki za telefon itd. W odniesieniu do takich wydatków należy liczyć proporcję.

Jak liczyć proporcję?

Zgodnie z regulacją art. 90 ust. 3 ustawy VAT proporcję, o której mowa w ust. 2, ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.

Z kolei art. 90 ust. 4 ustawy o VAT wskazuje, iż proporcję, o której mowa w ust. 3, określa się procentowo w stosunku rocznym na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do którego jest ustalana proporcja. Proporcję tę zaokrągla się w górę do najbliższej liczby całkowitej.

Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 90 ust. 10 ustawy o VAT w przypadku gdy proporcja określona zgodnie z ust. 2-8:

  1. przekroczyła 98% oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 500 zł – podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 100%;
  2. nie przekroczyła 2% – podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 0%.

UWAGA !!!

W ramach pakietu SLIM VAT III planowana jest zmiana (deklarowana data wejścia w życie koniec 2022 r.);

proponowane brzmienie przepisu art. 90 ust.10:

W sytuacji, w której ostateczny współczynnik sprzedaży jest niższy nie więcej niż o 2 punkty procentowe od współczynnika wstępnego podatnik nie będzie musiał dokonywać korekty rocznej podatku VAT naliczonego.

Podatnik będzie mógł uznać, że proporcja wynosi 100 % jeżeli proporcja przekroczyła 98%, a kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 10 000 zł.;

Załóżmy więc, że wskaźnik proporcji za rok 2021 wyniósł 25%. Wg tego wskaźnika podatnik powinien rozliczać podatek VAT naliczony za cały 2022 r. Następnie po zakończeniu 2022 r. podatnik powinien policzyć współczynnik proporcji i – jeśli współczynnik policzony dla 2022 r. będzie inny niż 25 % podatnik powinien dokonać odpowiedniej korekty podatku w deklaracji podatkowej składanej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym, za który dokonuje się korekty – dla podatników rozliczających podatek VAT miesięcznie, będzie to deklaracja za styczeń 2023 r. (art. 91 ustawy o VAT).

proporcja szacunkowa

Jak powinien postąpić podatnik, u którego pierwsza sprzedaż zwolniona z podatku VAT wystąpiła w 2022 r., lub który rozpoczął działalność w 2022 r.? Podmiot taki nie jest w stanie odliczać podatku naliczonego wg współczynnika obliczonego dla 2021 r., ponieważ najzwyczajniej go nie ma.

Taki podatnik powinien rozliczać podatek naliczony wg tzw. proporcji szacunkowej.

Podatnicy, którzy w poprzednim roku podatkowym nie osiągnęli obrotu, o którym mowa w ust.3  (ze sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej) lub u których obrót ten w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 30.000 zł, do obliczenia kwoty podatku naliczonego podlegającej odliczeniu od kwoty podatku należnego przyjmują proporcję wyliczoną szacunkowo, według prognozy uzgodnionej z naczelnikiem urzędu skarbowego, w formie protokołu (art. 90 ust. 8 ustawy o VAT).

Po rozpatrzeniu wniosku podatnika organ podatkowy przygotowuje protokół, w którym ustala szacunkową proporcje sprzedaży. Przez cały 2022 r. podatnik powinien odliczać podatek naliczony w oparciu o wskaźnik wskazany w takim protokole. Po zakończeniu 2022 r. podatnik zobligowany jest obliczyć faktyczny wskaźnik proporcji i dokonać ew. korekty podatku naliczonego.

Co w sytuacji, kiedy podatnik nie złożył takiego wniosku?

Załóżmy, że podatnik przez całe lata realizował wyłącznie sprzedaż opodatkowaną. Oprócz sprzedaży opodatkowanej u podatnika w 2022 r. wystąpiła incydentalnie i jednorazowo sprzedaż zwolniona od podatku. Podatnik nie złożył wniosku o proporcję szacunkową do naczelnika swojego urzędu skarbowego. Co powinien zrobić w takiej sytuacji.

Przepisy milczą na ten temat. Do zagadnienia  pośrednio odniósł się NSA w jednym z orzeczeń, w którym stwierdził:

 „(…) przepisy ustawy o VAT nie przewidują możliwości stosowania wskaźnika proporcji innego niż ten, który został wyliczony na podstawie roku poprzedzającego rok podatkowy (art. 90 ust. 4 u.p.t.u.), bądź ustalonego z naczelnikiem urzędu skarbowego w formie protokołu (art. 90 ust. 8 i ust. 9 u.p.t.u.). Jeżeli podatnik nie jest w posiadaniu proporcji wyliczonej szacunkowo, według prognozy uzgodnionej z naczelnikiem urzędu skarbowego, a zatem proporcji, która ma mu służyć do ustalenia kwot podatku naliczonego, o które może pomniejszyć podatek należy, to przepisy u.p.t.u. nie dają możliwości stosowania wyliczonej przez podatnika proporcji[1].

Naszym zdaniem, w opisanej sytuacji Podatnik powinien przez cały 2022 r. kontynuować odliczanie podatku VAT na ogólnych zasadach, nie stosując żadnego współczynnika. Po zakończeniu 2022 r. Podatnik obliczy proporcję właściwą dla zakończonego roku i na tej podstawie w deklaracji składanej za styczeń 2023 r. dokona ew. jednorazowej korekty podatku naliczonego.

Prewspółczynnik

Omawiając zagadnienia związane z proporcjonalnym odliczaniem podatku VAT nie możemy zapomnieć o tzw. prewspółczynniku. Stanowi o nim przepis art. 86 ust.2a ustawy o VAT, zgodnie z którym:

W przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych, do których ma zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2, oraz celów, o których mowa w art. 8 ust. 5 – w przypadku, o którym mowa w tym przepisie, gdy przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe, kwotę podatku naliczonego, o której mowa w ust. 2, oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej, zwanym dalej „sposobem określenia proporcji”. Sposób określenia proporcji powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć.

Co istotne – tzw. prewspółczynnik znajdzie zastosowanie wyłącznie u tych podatników, którzy oprócz działalności gospodarczej podejmują również aktywność inną niż działalność gospodarcza (np. wykonują zadania statutowe).

UWAGA !!!

Pojęcia: „cele inne niż działalność gospodarcza” nie należy utożsamiać ze sprzedażą zwolnioną. Sprzedaż zwolniona jest działalnością gospodarczą, tyle że zwolnioną z podatku VAT.

Kolejność działań u podatnika, który wykonuje zarówno działalność statutową jak i działalność gospodarczą, a w ramach działalności gospodarczej dokonuje sprzedaży zwolnionej z VAT, powinna być następująca:

  • obliczenie prewspółczynnika przy wykorzystaniu w szczególności następujących danych (art. 86 2c ustawy o VAT):
    1. średniorocznej liczby osób wykonujących wyłącznie prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie osób wykonujących prace w ramach działalności gospodarczej i poza tą działalnością;
    2. średniorocznej liczbie godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą i poza tą działalnością;
    3. roczny obrót z działalności gospodarczej w rocznym obrocie podatnika z działalności gospodarczej powiększonym o otrzymane przychody z innej działalności, w tym wartość dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, otrzymanych na sfinansowanie wykonywanej przez tego podatnika działalności innej niż gospodarcza;
    4. średniorocznej powierzchni wykorzystywanej do działalności gospodarczej w ogólnej średniorocznej powierzchni wykorzystywanej do działalności gospodarczej i poza tą działalnością.

W ten sposób z całej puli swojej aktywności podatnik wyselekcjonuje tę aktywność, która stanowi działalność gospodarczą.

Nastęnie:

  • przeanalizowanie, czy możliwe jest precyzyjne rozdzielenie podatku naliczonego związanego z działalnością opodatkowaną i zwolnioną. Jeśli tak: podatnik odlicza podatek naliczony związany ze sprzedaż opodatkowaną, nie odlicza podatku naliczonego związanego ze sprzedażą zwolnioną i nie liczy struktury. Jeżeli jednak takie precyzyjne rozdzielenie nie jest możliwe Podatnik powinien przejść do kolejnego etapu jakim jest,
  • policzenie proporcji na zasadach wskazanych powyżej.

[1] Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 maja 2018 roku, sygn.akt: I FSK 1334/16.

Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.

Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.

Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.

Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:

  • wstępnie wybranego tematu szkolenia,
  • ilości uczestników,
  • oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).

Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.

 

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Scroll to Top