Odpowiedzialność członek zarządu spółki kapitałowej dotyczy również zaległości podatkowych spółki spowodowanych wystawieniem tzw. pustych faktur.
Puste faktury
Zagadnienie tzw. „pustych faktur” reguluje przepis art. 108 ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z jego brzmieniem:
W przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty.
Cytowana regulacja przewiduje szczególny przypadek samoistnego powstania obowiązku podatkowego w efekcie samego wystawienia faktury wykazującej kwotę VAT.
W stanie faktycznym, który finalnie trafił do rozstrzygnięcia przez NSA spółka wprowadzała do obrotu puste faktury. Co zgodnie z powołanym przepisem art. 108 skutkuje obowiązkiem zapłaty tzw. „sankcyjnego” podatku VAT. W związku z tym, że podatnik (spółka kapitałowa) podatku nie zapłaciła, organy podatkowe, stosując przepisy Ordynacji Podatkowej przeniosły odpowiedzialność za zaległość Spółki na jej członka zarządu.
Odpowiedzialność członka zarządu
Przypomnijmy, iż zgodnie z przepisem art. 116 ustawy Ordynacja Podatkowa:
Za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, prostej spółki akcyjnej, prostej spółki akcyjnej w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:
- nie wykazał, że:
- we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2020 r. poz. 814 i 1298 oraz z 2021 r. poz. 1080 i 1177) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne, albo
- niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;
- nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.
W analizowanym stanie faktycznym pociągnięty do odpowiedzialności członek zarządu nie chciał płacić. Powoływał się przy tym przede wszystkim na okoliczność, zgodnie z którą (w jego przekonaniu) odpowiedzialność osób trzecich za zaległości podatkowe spółki nie może obejmować tzw. sankcyjnego VAT. Podkreślał, że celem art. 108 ust. 1 ustawy o VAT jest prewencja, a zatem w tym przypadku w ogóle nie można mówić o podatku, którego niezapłacenie tworzy zaległość podatkową, za którą odpowiedzialność, na podstawie art. 116 par. 1 ordynacji podatkowej, ponosi członek zarządu.
Stanowisko NSA
Przedstawiona powyżej argumentacja nie przekonała ani organów podatkowych, ani sądów administracyjnych.
Wojewódzki Sąd Administracyjny nie miał wątpliwości, że skarżący pełnił funkcję prezesa zarządu spółki w okresie upływu terminów płatności zobowiązań podatkowych w spornym VAT, które przekształciły się następnie w zaległość.
Egzekucja zaległości prowadzona wobec spółki okazała się bezskuteczna, powstała więc przesłanka wszczęcia postępowania w sprawie odpowiedzialności podatkowej skarżącego jako osoby trzeciej.
WSA nie zgodził się z twierdzeniem drugiej strony, zgodnie z którym należność z art. 108 ust. 1 ustawy o VAT nie jest podatkiem. W przekonaniu Sądu świadczenie to ma wszelkie cechy podatku, wymienione w definicji podatku zawartej w art. 6 Ordynacji Podatkowej.
Przedstawiona powyżej argumentacja nie przekonała ani organów podatkowych, ani sądów administracyjnych.
Wojewódzki Sąd Administracyjny nie miał wątpliwości, że skarżący pełnił funkcję prezesa zarządu spółki w okresie upływu terminów płatności zobowiązań podatkowych w spornym VAT, które przekształciły się następnie w zaległość.
Egzekucja zaległości prowadzona wobec spółki okazała się bezskuteczna, powstała więc przesłanka wszczęcia postępowania w sprawie odpowiedzialności podatkowej skarżącego jako osoby trzeciej.
WSA nie zgodził się z twierdzeniem drugiej strony, zgodnie z którym należność z art. 108 ust. 1 ustawy o VAT nie jest podatkiem. W przekonaniu Sądu świadczenie to ma wszelkie cechy podatku, wymienione w definicji podatku zawartej w art. 6 Ordynacji Podatkowej.
Art. Ordynacji Podatkowej:
Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej.
Słuszności stanowisku strony odmówił również Naczelny Sąd Administracyjny, który 5 maja 2022 r. oddalił skargę kasacyjną członka zarządu [1].
Zdaniem Sądu sporny VAT nie ma charakteru sankcji administracyjnej. Bo choć źródłem tej należności nie jest jedna z czynności podlegających opodatkowaniu, to zapłata jest zobowiązaniem wynikającym z ustawy o VAT. Jest to więc samoistna forma powstania obowiązku podatkowego.
W konsekwencji NSA zajął stanowisko, zgodnie z którym członek zarządu spółki kapitałowej ponosi odpowiedzialność także za jej zaległości powstałe na podstawie art. 108 ustawy o VAT.
[1] Orzeczenie NSA z dnia 5 maja 2022 r., sygn. akt: III FSK387/21
Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.
Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.
Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:
- wstępnie wybranego tematu szkolenia,
- ilości uczestników,
- oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).
Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.