Mechanizm reverse charge, czyli mechanizm odwrotnego obciążenia przenosi obowiązek rozliczenia podatku vat (zarówno po stronie podatku naliczonego jak i należnego) na nabywcę. Komisja Europejska zaprezentowała pakiet istotnych zmian w tym zakresie pod nazwą VAT in digital age (VIDA).
Specyfika rozliczenia transakcji z zastosowaniem mechanizmu odwrotnego obciążenia polega na tym, że podatnikiem w takim przypadku jest nabywca (usług lub towarów) i to na nim ciąży obowiązek rozliczenia podatku należnego z tytułu takiej transakcji, który jest jednocześnie podatkiem naliczonym.
Poszczególne państwa członkowskie Unii Europejskiej mają swobodę w określaniu warunków zastosowania reverse charge. Polski ustawodawca podstawowe warunki podmiotowe dla zastosowania odwrotnego obciążenia określił w art. 17 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT).
Dostawa towarów – odwrotne obiążenie
W odniesieniu do dostawy towarów stwierdzić należy, iż podatnikiem może być nabywca towarów przy założeniu jednak spełnienia określonych warunków, a mianowicie:
- dokonującym dostawy towarów musi podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku dostawy wybranych towarów podatnik nie może być dodatkowo zarejestrowany jako podatnik VAT czynny (towary inne niż gaz w systemie gazowym, energia elektryczna w systemie elektroenergetycznym, energia cieplna lub chłodnicza przez sieci dystrybucji energii cieplnej lub chłodniczej, a także bony typu SPV);
- nabywca towarów powinien być albo zarejestrowany do celów VAT – w przypadku nabycia gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym, energii cieplnej lub chłodniczej przez sieci dystrybucji energii cieplnej lub chłodniczej, albo musi być podatnikiem VAT – w przypadku transferu bonów jednego przeznaczenia. W przypadku pozostałych transakcji towarowych ustawodawca sformułował dodatkowy warunek, zgodnie z którym– podatnik powinien posiadać siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju.
Świadczenie usług – odwrotne obciążenie
Odwrotne obciążenie znajduje również zastosowanie do świadczenia usług. W tym przypadku, jeśli przedmiotem świadczenia są usługi, dla których miejsce świadczenia określa się zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28 b ustawy o VAT, nabywca powinien być podatnikiem VAT czynnym. W pozostałych przypadkach nabywca powinien także posiadać siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju.
Z kolei usługodawca nie może posiadać siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług związanych z nieruchomością dodatkowo nie może być zarejestrowany do celów VAT.
Koszt rejestracji i raportowania
Przyznana państwom członkowskim swoboda w kształtowaniu warunków dla zastosowania odwrotnego obciążenia prowadzi do braku jednolitości w tym zakresie, a co za tym idzie utrudnia z jednej strony prawidłowe rozliczanie, a z drugiej strony monitorowanie prawidłowości tego rozliczania.
Co więcej, obowiązujące przepisy niekiedy wymuszają konieczność rejestracji VAT przez podmioty zagraniczne w innych państwach. Średni koszt takiej rejestracji dla VAT to ok. 1200 euro. Kosztuje również raportowanie VAT w innym kraju – średni roczny koszt takiego raportowania oscyluje między 2400 euro dla małych i średnich przedsiębiorstw a 8000 euro dla dużych podmiotów.
Propozycja Komisji Europejskiej
Zmiana proponowana przez Komisję Europejską ma nałożyć na państwa członkowskie obowiązek akceptacji stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia, w przypadku gdy dostawca lub usługodawca, który nie ma siedziby do celów VAT w państwie członkowskim, w którym VAT jest należny, dokonuje dostaw towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu zidentyfikowanego do celów VAT w tym państwie członkowskim. Zgodnie z proponowanym znowelizowanym brzmieniem art. 194 Dyrektywy VAT stanowi, że w przypadku gdy podlegające opodatkowaniu dostawa towarów lub świadczenie usług są dokonywane przez podatnika niemającego siedziby w państwie członkowskim, w którym VAT jest należny, państwa członkowskie zezwalają, aby podatnikiem zobowiązanym do zapłaty VAT była osoba, na rzecz której dostarczane są towary lub świadczone są usługi, jeżeli osoba ta jest już zidentyfikowana w tym państwie członkowskim. Tym samym państwa członkowskie utracą możliwość określania warunków stosowania odwrotnego obciążenia tak, jak ma to miejsce obecnie.
Transakcje te będą raportowane w informacjach podsumowujących VAT UE.
Nowy termin składania informacji VAT UE
W tym miejscu warto przypomnieć, że termin przekazania danych w nowych VAT UE ma wynosić dwa dni robocze od wystawienia faktury lub od dnia, w którym faktura powinna była zostać wystawiona. Informacje VAT UE mają również być składane w sposób ustrukturyzowany.
Wszystkie proponowane zmiany mają wejść w życie 1 maja 2025 r.
Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.
Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.
Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:
- wstępnie wybranego tematu szkolenia,
- ilości uczestników,
- oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).
Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.