zbyta wierzytelność jako koszt es doradztwo

Zbyta wierzytelność jako koszt

Czy zbyta wierzytelność (wcześniej odpisana jako nieściągalna) – traci ten status? Czy w związku z tym może być kosztem uzyskania przychodów?

Wierzytelność odpisana jako nieściągalna a koszt uzyskania przychodów

Zgodnie z przepisem art. 16 ust.1 pkt 25 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej UPDOP lub ustawa o CIT) nie uważa się za koszty uzyskania przychodów:

wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem:

a) wierzytelności, w części, w jakiej uprzednio zostały zarachowane do przychodów należnych i których nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w ust. 2.

Zgodnie z powołanym art. 16 ust. 2 UPDOP:

Za wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 25, uważa się te wierzytelności, których nieściągalność została udokumentowana:

  1. postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo
  2. postanowieniem sądu o:
    • oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów, lub
    • umorzeniu postępowania upadłościowego, jeżeli zachodzi okoliczność wymieniona w lit. a, lub
    • zakończeniu postępowania upadłościowego, albo
  3. protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

Czy zbyta wierzytelność (wcześniej odpisana jako nieściągalna) – traci ten status? Czy konieczna jest wówczas korekta kosztów?

Jak w takim razie powinien postąpić podatnik, który uprzednio zaliczył wierzytelność do przychodów podatkowych. Następnie zakwalifikował ją jako nieściągalną (gdyż nie została uregulowana przez kontrahenta).  Nieściągalność wierzytelności udokumentował w sposób określony w art. 16 ust. 2 UPDOP w szczególności protokołem stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od kwoty należności.

W dalszej kolejności rozważa sprzedaż tej wierzytelności. Ze sprzedaży podatnik uzyska kwotę odpowiadającą  rynkowej wartości wierzytelności – niższej niż wartość nominalna. Zdaniem Spółki, skoro poniesie stratę (wynikającą z różnicy między ceną sprzedaży a wartością nominalną wierzytelności), to nie musi korygować podatkowych kosztów, do których wcześniej zaliczyła nieściągalną wierzytelność. Zajmując takie stanowisko Spółka jako argument wskazała, że w ustawie o CIT nie ma przepisu, który nakładałby na nią obowiązek takiej korekty.

Z takim stanowiskiem podatnika nie zgodziły się organy podatkowe oraz sądy (zarówno Wojewódzki Sąd Administracyjny, jak i Naczelny Sąd Administracyjny).

Zbywasz wierzytelność (wcześniej odpisaną jako nieściągalną) – korygujesz koszt

Zdaniem organów podatkowym oraz sadów, korekta kosztów w takiej sytuacji jest konieczna. Skoro wierzytelność została wyksięgowana z kosztów, to nie można uznać, że nadal ma ona status wierzytelności „odpisanej jako nieściągalna”. Brak jest w tym momencie spełnienia podstawowej przesłanki warunkującej zaliczenie takiej wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów – brak odpowiedniego zapisu w ewidencji.

WSA w Warszawie w wyroku z dnia 22 maja 2019 r. wskazał cytowany wcześniej przepis art. 16 ust.1 pkt 25 lit.a UPDOP i stwierdził, że przytoczony przepis wyraża zasadę, w świetle której wierzytelności odpisane jako nieściągalne nie stanowią kosztu uzyskania przychodu. Wyjątek od tej zasady odnosi się do wierzytelności, które uprzednio zostały zarachowane jako przychód należny i których nieściągalność została udokumentowana w sposób wskazany w art. 16 ust. 2 UPDOP [1].

Dokonując wykładni językowej art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a) komentowanej ustawy należy dostrzec, że przepis ten posługuje się pojęciem wierzytelności. Pojęcie to jako właściwe prawu cywilnemu nie zostało zdefiniowane na potrzeby ustawy podatkowej. Przez wierzytelność należy rozumieć uprawnienia wierzyciela wynikające z określonego stosunku prawnego. Istota wierzytelności sprowadza się do możności żądania określonego zachowania po stronie dłużnika, stanowi podstawę roszczeń kierowanych wobec drugiej strony stosunku obligacyjnego.

Spółka w momencie sprzedaży wyzbywa się swoich wierzytelności. Wskutek sprzedaży wierzytelność traci status „wierzytelności odpisanej jako nieściągalna” i jako taka nie może obciążać kosztów podatkowych.

Sąd zwrócił uwagę na to, że spółka uzyskała przychód z odpłatnego zbycia wierzytelności, a więc nie można mówić o definitywnym nieodzyskaniu należności. Wyjaśnił, że gdyby przyznać spółce rację, to miałaby ona prawo do podwójnych kosztów uzyskania przychodów. Raz kosztem byłaby wartość nieściągalnej wierzytelności (której nieściągalność została udokumentowana). Drugi raz spółka wykazałaby podatkowy koszt z tytułu sprzedaży tejże wierzytelności – do wysokości straty ze zbycia.

Na marginesie WSA dodał, że również ustawa o rachunkowości wyklucza taki sposób ujmowania zdarzeń gospodarczych, nakazując wyksięgowanie jednego z nich. To oznacza, że w księgach wierzytelność może być ujęta tylko raz: albo pod postacią nieściągalnej wierzytelności, albo wierzytelności podlegającej sprzedaży – wyjaśnił sąd.

Skargę kasacyjną spółki oddalił także NSA. Stwierdził, że trudno doszukać się w przedstawionym stanie faktycznym luki prawnej. Nie ma potrzeby wprowadzania dodatkowego przepisu szczególnego nakazującego rozpoznanie przychodu, gdyż wynika to z samej możliwości korekty. Jeżeli dokonano zbycia wierzytelności – obojętnie, za jaką wartość – to powinno ono znaleźć odzwierciedlenie w korekcie [2].


[1] Orzeczenie WSA z dnia 22 maja 2019 r., sygn. akt III SA/Wa 2007/18.

[2] Wyrok NSA z 19 maja 2022 r., sygn. akt II FSK 2502/19

Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.

Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.

Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.

Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:

  • wstępnie wybranego tematu szkolenia,
  • ilości uczestników,
  • oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).

Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.

 

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Scroll to Top