Czy podwójne odzyskanie podatku VAT należy zakwalifikować jako bezpodstawne wzbogacenie? W dodatku niemoralne? Przedsiębiorcy uważają, że nie i tym samym wchodzą w spór z fiskusem, który ma dokładnie odwrotne zdanie na ten temat.
Modelowym przykładem obrazującym takie „bezpodstawne wzbogacenie” są działania takich sieci jak McDonald’s, czy Starbucks, choć nie tylko. Chodzi o sytuację, w której przedsiębiorca serwuje posiłki na wynos i opodatkowuje je stawką 8% VAT, okazuje się jednak, że miał prawo do zastosowania stawki 5% VAT (szerzej o tym zagadnieniu pisaliśmy w artykule: Jaką stawką opodatkować sprzedaż lodów).
Fakt, iż zastosowanie stawki 8% VAT było niezasadne jest w tej chwili poza dyskusją. Wskazuje na to m.in. jednolita linia orzecznicza, która powołuje w tym zakresie orzeczenie TSUE [1]. W efekcie przedsiębiorca koryguje deklaracje i chce odzyskać nadpłacony podatek. Występuje więc o jego zwrot. I tu zaczynają się problemy. Okazuje się bowiem, że organy podatkowe są realizacji tego zwrotu bardzo niechętne.
Bezpodstawne wzbogacenie – argumenty podnoszone przez fiskusa
Urzędy skarbowe twierdzą, że nie można odzyskać podatku dwa razy: raz od klienta w cenie towaru, a potem od urzędu skarbowego. Zdaniem fiskusa i niektórych sądów, drugi zwrot doprowadziłby do bezpodstawnego wzbogacenia.
Podstawowym argumentem powoływanym przez fiskusa i niektóre sądy, jest to że podatnik, nawet jeśli zapłacił wyższą stawkę podatku, to i tak nadpłacony podatek odzyskał w zwykłym trybie odliczania podatku naliczonego od należnego. Ewentualny zwrot podatku traktowany jest więc jako bezpodstawne wzbogacenie podatnika.
Część sądów wskazuje również na aspekt moralny (a raczej jego brak) podwójnego odzyskania podatku VAT.
W uzasadnieniu jednego z orzeczeń NSA sędziowie wskazali co następuje:
„Zwrot nienależnie zapłaconego podatku na rzecz podatnika doprowadziłby do sytuacji nie do zaakceptowania, tak z prawnego, jak i z moralnego punktu widzenia, skoro uzyskanie zwrotu nadpłaty przez skarżącą prowadziłoby do bezpodstawnego wzbogacenia, z uwagi na brak jednoczesnego zwrotu pobranej części ceny usługobiorcy [2]„.
Czy na pewno mamy do czynienia z bezpodstawnym wzbogaceniem?
Problem wydaje się złożony i niejednoznaczny. Do wskazanego wyżej wyroku zostało zgłoszone zdanie odrębne w którym zaznaczono, że „nawet w sytuacji, gdy zostanie wykazane, że obciążenie nienależnym podatkiem zostało przerzucone na osoby trzecie, jego zwrot na rzecz podmiotu gospodarczego nie prowadzi koniecznie do jego bezpodstawnego wzbogacenia, gdyż zwiększenie stosowanych cen o kwotę rzeczonego podatku może powodować powstanie po jego stronie szkody związanej ze zmniejszeniem się wielkości sprzedaży”.
Podobne stanowisko w wydanym wyroku zajął WSA w Rzeszowie twierdząc, iż „przekonanie organu na temat wystąpienia po stronie skarżącego bezpodstawnego wzbogacenia nie zostało poparte jakąkolwiek kalkulacją ekonomiczną”[3].
Czekając na wyrok TSUE
Biorąc pod uwagę istniejące różnice w ocenie przedstawione sytuacji wszyscy czekamy na wyrok TSUE, który wyznaczyć może standardy w jej interpretowaniu. Wydana 8 września 2022 r. opinia Rzecznik Generalnej TSUE, pani Julianne Kokott odnosi się do austriackiej sprawy (sygn C‑378/21), jednak dotyczy podobnych sporów, jakie toczą polscy podatnicy z fiskusem na tle zwrotów nadpłaconego VAT. Według tej opinii, podatnik który nadpłacił VAT wskutek zastosowania stawki wyższej, niż należna, może skorygować deklarację i starać się o zwrot nadpłaty. Nie przeszkadza temu fakt, że ciężar ekonomiczny takiej nadpłaty poniósł klient detaliczny, który zapłacił cenę za usługę z wyższą stawką.
Jeśli wyrok TSUE będzie z nią zbieżny (a tak właśnie dzieje się przy większości spraw, które trafiają do Trybunału), to podatnicy będą mieli większe szanse na odzyskanie podatku niesłusznie zapłaconego według zawyżonej stawki.
[1] Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 22 kwietnia 2021 r., sygn. C-703/19.
[2] wyrok NSA z 17 czerwca 2019 r., sygn. akt I FSK 912/17.
[3] Wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 4 czerwca 2020 r. , sygn. I SA/Rz 263/20.
Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.
Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.
Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:
- wstępnie wybranego tematu szkolenia,
- ilości uczestników,
- oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).
Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.