Czy z procedury złych długów można skorzystać po terminie? Po terminie, czyli po upływie dwóch lat od końca roku, w którym wystawiono fakturę? Okazuje się, że tak. Sądy krajowe przyznają podatnikom (wierzycielom) prawo do skorzystania z procedury złych długów (czyli do korekty podstawy opodatkowania oraz podatku należnego) nawet jeśli od końca roku, w którym wystawiona została faktura minął okres dłuższy niż 2 lata.
Korzystna dla podatników linia orzecznicza jest pokłosiem orzeczenia TSUE z dnia 15 października 2020 r.[1] oraz orzeczenia NSA z dnia 23 listopada 2021 r. [2]. Dokładną analizę wskazanych orzeczeń znajdziecie Państwo w jednym z naszych wcześniejszych artykułów.
W tym miejscu przypomnimy jedynie najważniejsze tezy, oraz konsekwencje, jakie wynikają dla podatników ze wskazanych orzeczeń.
W wyroku z dnia 15 października 2020 r. Europejski Trybunał Sprawiedliwości zajął stanowisko, zgodnie z którym warunek uzależniający skorzystanie przez wierzyciela z ulgi za złe długi od tego, czy na dzień poprzedzający dzień skorzystania z ulgi dłużnik jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT i nie jest w trakcie postępowania upadłościowego jest niezgodny z prawem unijnym.
Z kolei analizując przepisy ustawy o VAT uzależniające prawo do skorzystania z ulgi za złe długi od terminu, który upłynął od wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność objętą ulgą uznał je za zgodne z prawem unijnym.
W opinii TSUE termin dwuletni [3] jest rozsądny (o co postuluje się w orzecznictwie) , gdyż z jednej strony pozwala na skorzystanie przez podatnika z jego uprawnień w dostatecznym na to czasie, a z drugiej – umożliwia organowi podatkowemu skontrolowanie prawidłowości dokonanej korekty przed upływem terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych.
W konsekwencji należycie dbający o swoje interesy podatnik ma zapewniony obiektywnie wystarczający czas na wdrożenie i realizację swojego uprawnienia, tj. zakomunikowanie – w drodze złożenia stosownej deklaracji organowi podatkowemu – tego, że korzysta z ulgi na złe długi.
Stanowisko to powielił w orzeczeniu wydanym 23 listopada 2021 r. Naczelny Sąd Administracyjny.
Jego konsekwencją była również zmiana przepisu art. 89 a ustawy o VAT.
Ustawodawca zdecydował się usunąć większość warunków, których spełnienie było konieczne aby skutecznie skorzystać z procedury złych długów. Zgodnie ze znowelizowanym brzmieniem przepisu, z procedury złych długów można skorzystać jeżeli:
- na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty:
- wierzyciel jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny,
- od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
Czy przytoczone zmiany rozwiewają wszystkie wątpliwości? Niestety nie.
Co mają zrobić podatnicy (wierzyciele), którzy nie mogli skorzystać z procedury złych długów w terminie wskazanym w ustawie, z uwagi na to, że dłużnik był w trakcie postępowania upadłościowego, a zatem nie spełniał ustawowego warunku?
Istotne jest przy tym, iż warunek ten ostatecznie został uznany za niezgodny z prawem unijnym.
Rysująca się w tym zakresie linia orzecznicza sądów krajowych jest korzystana dla podatników.
WSA w Gdańsku, w wyroku z dnia 15 lutego 2022 r. [4] wskazał co następuje:
„(…) skoro przesłanka niepozostawania dłużnika w stanie upadłości była niezgodna z przepisami unijnymi i w sposób skuteczny uniemożliwiała złożenie podatnikowi w przeszłości korekty, to dwuletni termin należy pominąć i przyjąć obecnie dopuszczalność takiej korekty”.
Zdaniem WSA, inny wniosek powodowałby, że wykonanie uprawnień przyznanych na mocy prawa Unii Europejskiej i z powołaniem na wyrok TSUE byłoby dla podatnika praktycznie niemożliwe.
Wyrok WSA w Gdańsku daje więc podatnikom możliwość do korzystania z ulgi na złe długi nawet po upływie dwóch lat od daty wystawienia faktury dokumentującej nieściągalną wierzytelność. O ile fakt, iż nie skorzystali z ulgi w terminie wynika z tego, że stosowali się do będących w sprzeczności z prawem unijnym, rygorystycznych przesłanek wynikających z krajowych przepisów.
[1] Sygn. C- 335/19
[2] Sygn. I FSK 391/17
[3] Termin dwuletni obowiązywał w poprzednim stanie prawnym. Aktualnie jest to termin 3 lat.
[4] Sygn. akt: I SA/Gd 1240/21.
Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.
Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.
Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:
- wstępnie wybranego tematu szkolenia,
- ilości uczestników,
- oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).
Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.