Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzygnął wieloletnie spory podatników z fiskusem o sposób przekazywania i opodatkowania darowizn. Warunkiem zwolnienia z podatku darowizny pieniężnej w kręgu najbliższej rodziny jest udokumentowanie wpłaty na rachunek obdarowanego w sposób zapewniający identyfikację obdarowanego i darczyńcy, czyli przelewem bankowym lub przekazem pocztowym.
O darowiźnie dla członków rodziny pisałam wielokrotnie (Darowizna dla najbliższej rodziny – jakie warunki trzeba spełnić, aby skorzystać ze zwolnienia od podatku). O problemach podatników oraz rozbieżnych interpretacjach organów podatkowych i orzeczeniach sądów – również.
O co chodzi w kwestii opodatkowania darowizn?
Otóż zwolnione z podatku jest każde nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, pod warunkiem, że podatnik zgłosi otrzymanie darowizny w urzędzie skarbowym w ciągu pół roku, a gdy przedmiotem nabycia są środki pieniężne udokumentuje ich otrzymanie dowodem przekazania darowizny na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Wieloletnie spory podatników z fiskusem dotyczyły tego, czy pieniądze można darować wyłącznie przelewem (przekazem) czy też obdarowanemu można dać mu gotówkę, którą on sam wpłaci na swoje konto bankowe (Darowizna dla członka rodziny – fiskus zapowiada weryfikację interpretacji).
W wieloletniej batalii z organami podatkowymi podatników próbował wesprzeć Rzecznik Praw Obywatelskich, który pismem z dnia 16 listopada 2022 r. wniósł o podjęcie przez NSA uchwały i rozstrzygnięcie, czy wyrażenie użyte w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn należy rozumieć w ten sposób, że za dowód dopuszczający skorzystanie ze zwolnienia podatkowego dla osób najbliższych uznaje się dokonanie wpłaty lub przelewu środków pieniężnych, będących przedmiotem czynności prawnej darowizny, wyłącznie przez darczyńcę na konto obdarowanego, czy też wystarczające jest dokonanie wpłaty środków pieniężnych przez obdarowanego na własną rzecz w imieniu darczyńcy? Rzecznik argumentował, że konstrukcja przepisów nie powinna być pułapką dla podatników, zwłaszcza gdy zwolnienie ma na celu wsparcie obywateli w realizacji ich potrzeb rodzinnych.
Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego
W dniu 20 marca 2023 r. NSA w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę niekorzystną dla podatników, która zaskoczyła wszystkich.
W przekonaniu NSA:
„(…) wyrażenie użyte w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn (…) „w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne (…) – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym, należy rozumieć w ten sposób, że warunkiem wystarczającym do skorzystania ze zwolnienia podatkowego uregulowanego w tym przepisie jest udokumentowanie dokonania przekazania środków pieniężnych we wskazany w tym przepisie sposób przez darczyńcę na rzecz obdarowanego [1]”.
Wprowadzenie warunku udokumentowania otrzymania środków pieniężnych dowodem ich przekazania na rachunek ma na celu zapewnienie szczelności systemu podatkowego i uniemożliwienie działań zmierzających do wprowadzenia do obiegu środków pieniężnych o nieustalonym pochodzeniu.
Wpłaty na konto obdarowanego musi dokonać darczyńca. Wpłaty zrealizowanej przez samego obdarowanego na własne konto nie można uznać za darowiznę.
Brak realizacji wymogu formalnego jakim jest przelew pieniędzy z konta darczyńcy na konto obdarowanego, pozbawia podatników prawa do zwolnienia z podatku. Tak rygorystyczne stanowisko NSA dziwi tym bardziej, że do tej pory zdarzały się orzeczenia, w których sądy zgadzały się nawet na przelewy z konta darczyńcy na konto dewelopera jako zapłata za mieszkanie osoby obdarowanej.
Stanowisko NSA, choć oceniane jako rygorystyczne, to jednak znajduje oparcie w brzmieniu przepisów prawa.
W tym kontekście wydaje się, iż konieczne jest uświadamianie podatników co do warunków zwolnienia z podatku w przypadku darowizn. Możliwie szeroka akcja edukacyjna powinna zapobiegać sytuacjom, w których zastosowanie zwolnienia jest niemożliwe z uwagi na niewiedzę podatników co do warunków, których spełnienie jest konieczne dla skorzystania ze zwolnienia z podatku.
[1] Uchwała w składzie siedmiu sędziów NSA z dnia 20 marca 2023 r. nr: III FPS 3/22.
Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.
Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.
Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:
- wstępnie wybranego tematu szkolenia,
- ilości uczestników,
- oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).
Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.