procedura celna 4200 es doradztwo

Transakcja łańcuchowa z osobą fizyczną

Przedsiębiorcy stosunkowo często wychodzą z założenia, iż jeśli w transakcji sprzedaży towarów jako finalny nabywca występuje osoba fizyczna, to tym samym kwalifikacja tej transakcji jako transakcji łańcuchowej jest niedopuszczalna. Wychodząc z takiego założenia, zwykle kwalifikują taką sprzedaż jako wewnątrzwspólnotową sprzedaż towarów na odległość (o ile oczywiście towar jest przemieszczany w ramach Unii Europejskiej). Czy słusznie?

Odpowiadając wprost – nie, niesłusznie.

Dlaczego ?

Posłużmy się przykładem:

W transakcji uczestniczą trzy podmioty: Spółka A (producent), Spółka B (spółka dystrybucyjna) oraz C – finalny nabywca – (konsument). Towar wysyłany jest bezpośrednio od pierwszego do ostatniego w kolejności podmiotu. Natomiast dostawy są realizowane pomiędzy A i B oraz pomiędzy B i C. Towar w efekcie realizowanych dostaw jest wysyłany z terytorium Polski:

  • na terytorium Polski,
  • na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego UE lub
  • na terytorium państwa trzeciego.

Kwalifikacja

W opisanym powyżej przypadku te same towary są przedmiotem kolejnych dostaw oraz są wysyłane lub transportowane bezpośrednio od pierwszego dostawcy do ostatniego w kolejności nabywcy. Mamy więc do czynienia z tzw. transakcją łańcuchową, względem której obowiązujące przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) przewidują szczególne zasady rozliczenia.

Dla kwalifikacji wskazanych transakcji jako transakcji łańcuchowych nie ma znaczenia, czy finalnym nabywcą towaru jest podatnik (transakcje B2B), czy też konsument (transakcje B2C).

Zgodnie z treścią art. 22 ust. 2 ustawy o VAT z transakcją łańcuchową mamy do czynienia, gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy. Przepis ten nie wprowadza warunku, aby ostateczny nabywca w łańcuchu musiał być podatnikiem VAT.

Zwracam również  uwagę, iż sprzedaż towarów na odległość dla konsumentów (niezależnie od przyjętej procedury rozliczeń) to transakcja, w której udział biorą wyłącznie dwa podmioty: dostawca oraz finalny nabywca (konsument). Tymczasem w schemacie przedstawionym powyżej uczestniczą  trzy podmioty: A (producent), B (spółka dystrybucyjna) oraz C (finalny nabywca – konsument).

Nie ma również podstaw, aby przepisy odnoszące się do sprzedaży towarów na odległość traktować jako lex specialis względem art. 22 ust. 2 ustawy o VAT (który reguluje zagadnienie transakcji łańcuchowych). Przepisy te dotyczą bowiem odmiennych typów dostaw. Skoro zatem brakuje wspólnego zakresu zastosowania tych regulacji, to nie można mówić w tym przypadku o przepisie szczególnym, który ewentualnie wykluczałby zastosowanie regulacji ogólnej.

Powyższy pogląd znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: NSA)1.

Rozliczenie

Kiedy już pogodzimy się z faktem, że w stanach faktycznych analogicznych do przedstawionego mamy do czynienia z transakcją łańcuchową powinniśmy pamiętać o kilku istotnych kwestiach z tego wynikających:

  1. Kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozliczenia transakcji łańcuchowym ma zidentyfikowanie tzw. dostawy ruchomej, czyli dostawy, której przypisać należy transport (ruch towaru). Nie jest to łatwe. Co więcej – przepisy ustawy o VAT stosują inne zasady dla transakcji realizowanych w obszarze UE, a inne dla transakcji eksportowych. Wytyczne dotyczące prawidłowego rozliczenia tych pierwszych znajdziecie Państwo tutaj: Nowe zasady rozliczania transakcji łańcuchowych, a tych drugich tutaj: Export towarów w ramach transakcji łańcuchowych.
  2. O ile nabywca będący osobą fizyczną nie jest przeszkodą dla rozpoznania i opodatkowania eksportu, o tyle będzie nią w przypadku WDT – tzn. nie ma możliwości, aby rozpoznać wówczas WDT i opodatkować je stawką 0% VAT. Może się okazać, iż w takiej sytuacji konieczne będzie rozpoznanie regulacji obowiązujących w państwie członkowskim, w którym skończył się transport. Tych komplikacji możemy uniknąć poprzez umiejętne rozpoznanie dostawy ruchomej oraz posługiwanie się przez dwa pierwsze podmioty w łańcuchu dostaw właściwymi numerami VAT UE.
  3. Konieczne będzie również przeanalizowanie transakcji pod kątem ryzyka wystąpienia tzw. sankcyjnego WNT. Wystąpi ono wówczas gdy towar trafił do danego państwa członkowskiego UE (państwo zakończenia transportu), a nabywca tego towaru posłużył się w tej transakcji nr VAT UE nadanym przez inne państwo, niż państwo zakończenia transportu towaru. Wówczas może się okazać, że nabywca musi rozliczyć WNT w obu państwach (państwie zakończenia transportu oraz państwie, którego numerem VAT UE posłużył się w tej transakcji) i jednocześnie nie może z tytułu  WNT rozpoznanego w państwie, którego numerem VAT UE posłużył się w danej transakcji, odliczyć podatku VAT. Dla pocieszenia – tych dotkliwych następstw też można uniknąć.

Jeśli potrzebujecie Państwo wsparcia w tego typu podatkowych łamigłówkach – zapraszam do kontaktu.


  1. Wyrok NSA z dnia 20 kwietnia 2016 r., sygn. akt: I FSK 2038/14. ↩︎

Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.

Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.

Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.

Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:

  • wstępnie wybranego tematu szkolenia,
  • ilości uczestników,
  • oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).

Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.

 

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Scroll to Top