W orzeczeniu z dnia 23 sierpnia 2022 r. Naczelny Sąd Administracyjny ustosunkował się do kilkunastu zagadnień z zakresu zwrotu podatku VAT oraz rozliczenia nadpłaty podatku. Poruszone kwestie mają duże znaczenie praktyczne dla podatników, stąd w przygotowanym artykule przedstawiamy najważniejsze z nich.
Zwrot podatku VAT – podstawa prawna
W przypadku, gdy kwota podatku naliczonego jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy.
Standardowy termin na zwrot podatku to 60 dni. Ustawa o VAT przewiduje zarówno zwrot w terminie dłuższym – 180 dni jak i sytuacje, w których zwrot może nastąpić wcześniej (szczegółowe zasady dotyczące zwrotu podatku VAT w terminie krótszym niż 60 dni omówiliśmy tutaj: Szybszy zwrot VAT).
Jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego zweryfikowania, naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć ten termin do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia podatnika dokonywanej w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego. Jeżeli przeprowadzone przez organ czynności wykażą zasadność zwrotu, o którym mowa w zdaniu poprzednim, urząd skarbowy wypłaca należną kwotę wraz z odsetkami w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej stosowanej w przypadku odroczenia płatności podatku lub jego rozłożenia na raty. O możliwości weryfikacji zasadności zwrotu podatku VAT oraz – w konsekwencji – przedłużenia terminu zwrotu podatku stanowi art. 87 ust.1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT). Problem nadużywania tej instytucji przez organy podatkowe omówiliśmy tutaj: Opóźniony zwrot VAT.
Nadpłata – podstawa prawna
Pojęcie nadpłaty regulują przepisy rozdziału 9 ustawy Ordynacja Podatkowa (dalej: Ordynacja Podatkowa).
Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 72. § 1 Ordynacji Podatkowej za nadpłatę uważa się kwotę:
- nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku;
- podatku pobraną przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej;
- zobowiązania zapłaconego przez płatnika lub inkasenta, jeżeli w decyzji, o której mowa w art. 30 § 4, określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej;
- zobowiązania zapłaconego przez osobę trzecią lub spadkobiercę, jeżeli w decyzji o ich odpowiedzialności podatkowej lub decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego spadkodawcy określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej.
Nadpłaty wraz z ich oprocentowaniem podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę, odsetek za zwłokę od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek, kosztów upomnienia oraz bieżących zobowiązań podatkowych, a w razie ich braku podlegają zwrotowi z urzędu, chyba że podatnik złoży wniosek o zaliczenie nadpłaty w całości lub w części na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych (art. 76 § 1 Ordynacji Podatkowej).
Przepisy dotyczące nadpłaty stosuje się odpowiednio do zwrotu podatku (Art. 76b. § 1 Ordynacji Podatkowej).
Przytoczone powyżej przepisy pozwalają stwierdzić, iż przepisy o nadpłacie stosujemy odpowiednio do zwrotu podatku. Co za tym idzie w odniesieniu do nadwyżki podatku naliczonego nad należnym podatnik może zawnioskować o jej zaliczenie na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych.
Czy jednak zawsze?
Okazuje się, że nie.
Zwrot podatku podlega zaliczeniu tylko gdy jest bezsporny
Jednym z wątków w sprawie rozstrzyganej przed NSA, było to, czy weryfikacja zasadności zwrotu nadwyżki VAT naliczonego nad należnym na podstawie art. 87 ust. 2 ustawy o VAT ma znaczenie dla możliwości zaliczenia zwrotu tej nadwyżki na poczet zaległych bądź bieżących zobowiązań w podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych.
W analizowanej sprawie złożyła deklarację VAT-7, w której wykazała kwotę podatku do zwrotu w znacznej wysokości. Złożyła też wnioski o zarachowanie części kwoty wykazanej do zwrotu na poczet zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych, a także w podatku dochodowym od osób prawnych.
Naczelnik Urzędu Skarbowego odmówił zaliczenia zwrotu VAT na poczet wskazanych przez spółkę zobowiązań. Wskazał, że z uwagi na trwającą kontrolę podatkową, przedłużony został termin zwrotu nadwyżki VAT naliczonego nad należnym do czasu zakończenia weryfikacji. W przekonaniu organu podatkowego powyższe uniemożliwia dokonanie zaliczenia zwrotu VAT zgodnie z dyspozycją zawartą we wnioskach spółki.
Ze stanowiskiem tym zgodziły się sądy.
W wydanym wyroku WSA w Warszawie stwierdził, że skoro w art. 87 ust. 2 ustawy o VAT ustawodawca umożliwił przedłużenie terminu zwrotu VAT wykazanego w złożonej deklaracji do czasu zakończenia weryfikacji zasadności zwrotu w ramach odpowiedniego postępowania, to również zaliczenie zwrotu na poczet zaległości podatkowej wskazane w art. 76b Ordynacji podatkowej jest możliwe po zakończeniu wszczętych postępowań [1].
Sąd podkreślił, że zwrot podatku podlega zaliczeniu tylko gdy jest bezsporny.
Sprawa trafiła do NSA, który podzielił stanowisko WSA i organów, że złożenie wniosku o zaliczenie nadwyżki VAT na zobowiązania nie wywołuje skutku prawnego automatycznie, rozpoczyna tylko postępowanie a organ ma obowiązek wydać postanowienie o zaliczeniu, bądź odmowie.
Zaliczenie jest możliwe po zakończeniu wszczętych przez organ postępowań, które wykażą zasadność zwrotu podatku, z uwzględnieniem właściwego terminu zwrotu nadwyżki VAT. W razie ustalenia bezzasadności zwrotu, nie będzie możliwe zaliczenie żądanego przez podatnika zwrotu podatku na poczet zaległości lub zobowiązań podatkowych [2].
Analizowany wyrok NSA dotyczył kilkunastu połączonych spraw i większość pozostałych wątków została rozstrzygnięta na korzyść podatnika.
Poniżej zamieszczamy najciekawsze z nich:
- Nieprawidłowości w postanowieniach o przedłużeniu zwrotu VAT powodują, że kolejne postanowienia są nieskuteczne.
Analizując to zagadnienie NSA przyznał rację pełnomocnikom spółki, że skoro postanowienie pierwotne o przedłużeniu terminu zwrotu VAT jest obarczone błędem to nie nastąpiło skuteczne przedłużenie terminu zwrotu, a kolejne postanowienia również pozostają bezskuteczne.
- Doręczenie
Pełnomocnicy Spółki, powoływali się na okoliczność, iż jedno z postanowień zostało doręczone po terminie zwrotu podatku. Skoro tak, to nie może być ono skuteczne. Organy z kolei argumentowały, że skoro doręczenie nastąpiło w formie elektronicznej, to do zachowania terminu wystarczające jest umieszczenie postanowienia w skrzynce odbiorczej pełnomocnika.
W przekonaniu NSA niewystarczające do zachowania terminu doręczenia postanowienia jest umieszczenie go w skrzynce odbiorczej pełnomocnika spółki, musi być zachowany termin pozwalający na powtórne awizo.
- Brak skutecznego przedłużenia terminu zwrotu podatku
NSA uwzględnił stanowisko pełnomocników spółki, o braku skutecznego przedłużenia terminu zwrotu podatku, mimo, że pierwsze postanowienie przedłużające termin zwrotu VAT nie zostało zaskarżone. Postanowienie zawierało jednak błędne pouczenie co do prawa do zaskarżenia. NSA stwierdził, że nie będzie czekał, aż spółka podejmie kroki prawne celem wyeliminowania go z obrotu prawnego, bowiem jest ono oczywiście wadliwe w świetle uchwały 7 sędziów NSA I FPS 2/2016, gdyż nie określało konkretnej daty, do której to przedłużenie miało nastąpić.
[1] Wyrok WSA W Warszawie z 18 października 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 81/17.
[2] Orzeczenie NSA z dnia 23 sierpnia 2022 r., sygn. akt I FSK 1494/18.
Jeżeli zastanawiacie się Państwo nad kompleksowym przeszkoleniem z zakresu podatku VAT – zapraszamy do skorzystania z oferty szkoleniowej Kancelarii ES-Doradztwo.
Podczas szkoleń kładziemy nacisk na ich praktyczny aspekt – stąd spotkania mają charakter warsztatowy. Prowadzimy je w formule on-line, stacjonarnej lub hybrydowej.
Program jest każdorazowo opracowywany pod potrzeby konkretnego klienta, a zatem macie Państwo wpływ na jego ostateczny kształt i to Wy decydujecie o tym, jakie zagadnienia zostaną omówione podczas spotkania.
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani naszą ofertą szkoleniową, prosimy o wysłanie krótkiej wiadomości na maila: kontakt@es-doradztwo.pl z podaniem:
- wstępnie wybranego tematu szkolenia,
- ilości uczestników,
- oraz formuły w jakiej szkolenie ma zostać przeprowadzone (stacjonarne/on-line/hybrydowe).
Podanie tych danych pozwoli nam przygotować ofertę szkoleniową.